TİMETURK | HABER MERKEZİ (AA)
Dönemin Kabil yönetiminin daveti ile 1979 yılında ülkedeki savaşa müdahil olan Sovyetler Birliği (SSCB), 9 yıl süren "Afganistan macerası"nın ardından 15 Şubat 1989'da ülke topraklarını terk etti.
AFGANİSTAN'DA İÇ SAVAŞ'IN TARİHİ
27 Nisan 1978'de gerçekleşen Serv Devrimi'nin ardından Afganistan Demokrat Cumhuriyeti'nin (ADC) kurulması üzerine ülkede iş savaş başladı. SSCB, ADC yönetiminin daveti üzerine bu ülkeye asker gönderdi ve Afganistan'da çeşitli dönemlerde Kızıl Ordu'nın 620 bin askeri görev aldı. Afganistan Savaşı'nda Kızıl Ordu adına ağırlıklı olarak Orta Asya kökenli askerler görevlendirildi.
1985: SOVYETLER GERİ ÇEKİLMEYİ "PLANLADI"
1985'te SSCB Komünist Partisi'nin başına geçen Mihail Gorbaçov'un başlattığı "Perestroyka (Yeniden Yapılanma)" ve "şeffaflık" olarak bilinen reformlar süreci, Sovyetlerin Afganistan politikasını da etkiledi. Gorbaçov, 1987'nin aralık ayında ABD'ye yaptığı ziyarette, yakın dönemde Afganistan'daki askerlerini geri çekmeyi planladıklarını duyurdu.
CENEVRE ANLAŞMASI
Nisan 1988'de SSCB, ABD ve Pakistan arasında, Afganistan'daki durumun siyasi çözümü için Cenevre Anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre, Sovyetler, Afganistan'daki askerlerini geri çekecek, ABD ve Pakistan ise Afgan mücahitleri desteklemeye son verecekti.
ve GERİ ÇEKİLME...
SSCB, anlaşma kapsamında 9 ay içinde askerlerini Afganistan'dan tamamen çekeceğini duyurdu. 15 Mayıs 1988'de başlayan geri çekilme süreci, 15 Şubat 1989'de sona erdi.
Ağustos 1988'e kadar Afganistan'da bulunan 50.183 Sovyet askeri ülkeyi terk ederken, 15 Şubat 1989'a kadar da 50.100 Kızıl Ordu askeri Afgan topraklarından ayrıldı. Afganistan'ı en son terk eden Sovyet Generali Boris Gromov oldu. Sovyetlerin Afganistan'daki geri çekmesi süreci 15 Şubat 1989'da tamamlamış olmasına rağmen, savaşa müdahil olan ülkeler, aralık 1991 itibarıyla çatışan taraflara askeri desteklerin tamamen kestiklerini duyurdu.
"AFGANİSTAN MACERASI" SSCB'NİN DAĞILMASINI HIZLANDIRDIR
SSCB, 1979'da başlayan ve başarısızlıkla sonuçlanan 9 yıllık "Afganistan macerası"nın bedelini, diğer etkenlerle birlikte, iki yıl sonra dağılarak ödedi.
NELER KAYBETTİ?
Kızıl Ordu, toplam 9 yıl, 1 ay, 19 gün süren Afganistan savaşında, 5'i general 15 binden fazla subay ve askerini, 147 tankını, 118 uçak ve 333 helikopterini kaybetti.
AFGANİSTAN'DAKİ RUS DESTEKLİ YÖNEİTME NE OLDU?
Kızıl Ordu'nun çekilmesi dönemin Sovyet yanlısı Afgan yönetiminin son bulacağı anlamına gelse de Necibullah öncülüğündeki yönetim iç çatışmalara rağmen birkaç yıl iktidarda kalmayı başardı. SSCB'nin dağılmasıyla kaderine terk edilen Necibullah, kendine yönelik saldırılar ve iç savaş dolayısıyla 16 Nisan 1992'de devlet başkanlığı ve iktidardaki Vatan Partisi'ndeki görevlerinden istifa etti. Kabil'i ele geçiren mücahitler Necibullah yönetimine son verdi, Necibullah da Kabil'deki BM binasına sığındı.
"TALİBAN" GELDİ
Necibullah'ın istifasının ardından iktidara gelen Burhaneddin Rabbani yönetimi eylül 1996'da Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesine kadar ayakta kaldı
Afgan mücahit Ahmet Şah Mesud'un kaçırma teklifini reddeden Necibullah ise 27 Eylül 1996'da Kabil'e giren Taliban militanları tarafından sığınmış olduğu Birleşmiş Milletler binasından zorla çıkarıldı ve işkence edildikten sonra kardeşi Şahpur Ahmedzai ile birlikte asılarak idam edildi.
"ABD" GELDİ
Afganistan'daki Taliban rejimi, ABD'nin öncülüğündeki uluslararası koalisyon tarafından 2001'de devrilinceye kadar devam etti. 2002'de ABD'nin desteğiyle Afganistan Ulusal Meclisi tarafından geçici Devlet Başkanı seçilen Hamid Karzai, 2004 ve 2009'da yapılan seçimleri kazanarak iki dönem devlet başkanlığı görevini yürüttü. 2014'te yapılan seçimlerde ise Afganistan Devlet Başkanlığına Eşref Gani seçildi.
27 Nisan 1978'de meydana gelen Serv Devrimi'nin ardından Afganistan'da başlayan iç savaş ve gerginlik, etkisini bugün de gösteriyor. Afganistan hükümet güçleriyle Taliban ve diğer silahlı örgütler arasındaki çatışmalar hala coğrafyanın bir numaralı gündem maddesi...
