Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 20 Temmuz 1922'de Mustafa Kemal Paşa'nın Başkumandanlığı onaylandı; o dakikalarda bilinmiyordu ama Kurtuluş Savaşı'nın nihayetine çok az bir zaman kalmıştı.
Hazırlıklar çoktan yapılmıştı, Başkomutanın emriyle Büyük Taarruz başladı. Günler inanç ve cesareti, takvimler 26 Ağustos'u göstermekte idi.Karadan ve havadan sürdürülen savaş dört gün sürdü.
Büyük Taarruz, Kütahya, Dumlupınar civarında Türk ve Yunan askerleri arasında yapıldı tam tarih olarak 30 Ağustos'ta gerçekleşmiştir. Öncesinde Sakarya Meydan Muharebesi'nin sonucu olarak Yunanlılar İngilizlerden yardım talebinde bulunmuş ancak bu talepleri reddedilmiştir fakat yardım talepleri reddedilmesine rağmen mevcut hükümetin de baskılarıyla Anadolu'da kalmaya devam etmiş, Türkiye topraklarından çekilmediler.
Zafere götüren süreç
“Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz'dir. İleri!” Türk ordusu bu zaferle son 200 yıldır taarruz kazanamayan bir milletin makûs talihini değiştirmişti.Ölüm kalım mücadelesinde kazanılan zafer seneidevriyesinde kutlanamadı çünkü o yıl Cumhuriyet'in kuruluş hazırlıkları vardı. İlk kutlama hemen ertesi yıl, yani 1924'te “Başkumandan Zaferi” adıyla Afyon'da gerçekleştirildi. İlk olarak 1924 tarihinde Afyon, İzmir ve Ankara'da kutlanmıştır.
Adı Zafer Bayramı oldu
1926 yılında ise 30 Ağustos kutlamalarına “Zafer Bayramı” denildi ve ondan sonra her yıl ulusal bir bayram olarak coşkuyla kutlanmaya başlandı. 2021 yılı, 30 Ağustos Zafer Bayramı'nın 99. yıl dönümü ve bu gün bu önemli gün yine coşku ve zafer havasında tüm yurtta ve yurt dışı resmi temsilciliklerde kutlanmakta.30 Ağustos Zafer Bayramı 1935 yılında çıkarılan bir kanunla resmi olarak milli bayramlar arasındaki yerini aldı.
Kamyon, uçak, silah, otomobil gibi savaşların akıbetini doğrudan etkileyen konularda Yunan ordusu her ne kadar güçlü olsa da, Büyük Taarruz ile Türkiye resmen tarih yazdı.
Yahudiler nasıl bir tavır takındı?
30 Ağustos ile ilgili birbirinden ilginç yorum ve değerlendirmeler de yok değil. Bunlardan birisi de o zaman zarfında yahudilerin nasıl bir tavır sergilediği.Yrd. Doç. Dr. Emin Elmacı'ya göre Yahudiler, Yunanlıları değil, Türkleri destekledi. Emin Elmacı "Genel tablo olarak baktığımızda Kurtuluş Savaşı'nda en azından hiçbir şeye karışmadıklarını hatta birçoğunun bizi desteklediğini biliyoruz. Hatta “Osmanlı'da Yahudiler” isimli kitapta da bu durum anlatılmıştır. Bir örnek vermek gerekirse Yunan Kralı Ağustos ayında İzmir'e geldiğinde İzmir Yahudi Cemaati Başkanı'nı yanına çağırıp destek istiyor. Karşılığında, “Rumlardansa Türkleri tercih ederiz” yanıtını alıyor." açıklamasında bulunuyor...
Rumlar nasıl hareket etti?
Emin Elmacı bu soruya şu şekilde karşılık vermekte:
"Yunan ordusu, Türk taarruzu sonrasında panik halinde geri çekilirken geride bıraktığı her şeyi yakıyor. Bakın Manisa'da bulunan 15 bin evden 10 bini yakılıyor. Hem de dipçiklerle, süngülerle insanlar evlerine sokulduktan sonra yakılıyor. Aydın'da da böyle durumlar meydana geliyor. İzmir'e gelindiğinde Yunan askerleri gemilere binip kaçıyor ama bir de yerli Rumlar var. Onlar ise Türk halkından kaçıyor. Çünkü işgal sırasındaki mezalimden dolayı halkta bir kin var. Tabii sonunda Türk ordusuna sığınıyorlar. Hatta bir kısmı Denizli tarafına gönderilir. Dönemin Fransız belgelerinde, “Türk ordusu çok düzenli” ibaresi geçiyor.