18. yüzyılda Prusya olarak geçen bugünkü Alman devletinde resmi arşivlere giren tarihi belgelerin en üstünde ‘besmele' ve bazı ayetlerin basılmış olduğuna dikkat çeken Gökalp, konuya ilişkin çarpıcı ayrıntılar paylaştı...
Akademisyen Gökalp'in Avrupa'daki İslam etkisine ilişkin paylaşımları sosyal medyada gündem oldu. Matbaa basımı olan akademik belgelerin 18. yüzyıla ait olduğu belirtilirken, Alman filozof ve akademisyenlerinin İslam kültürüne hayranlığına da örnek teşkil ediyor... Besmele yazma adeti…
Gökalp'in sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımlar;
18. yy.'da Prusya'da doktora çalışmalarının kapakları, doktora diplomaları (Doktorurkunde) veya akademik toplantı ilanları (das akademisches Plakat) üzerine besmele yazmak adet olmuştu. Bunun en meşhuru Kant'ın (ö. 1804) doktora çalışması
Prusya Krallığı ile Osmanlı Devleti tarihte bir ara yakınlaşmışlar ve I. Dünya Savaşı sonrasına kadar sürecek bir birliktelik kurmuşlardı. O dönemin Alman bilim adamları ve edebiyatçıları da İslam'a ilgi duydular. Mesela, doktora diplomalarına besmele yazarlardı. Bakalım:
Bu yakınlaşma Friedrich Wilhelm ile başlıyor.
1732'te Türk askerler için bir mescid inşaa ettirmişti. II. Friedrich de Müslümanlar ile iyi ilişkilerini sürdürmüş; 1763'de Berlin'de ilk Osmanlı Elçiliği açılmış ve 1790'da Osmanlı-Prusya İttifakı imzalanmıştı.
Osmanlılar, Rusya tehdidi sebebiyle Fransa'ya ve sonra İngiltere'ye yaklaşsalar da ikisinden de zarar görünce, onlar gibi sömürge yarışına girmemiş (ya da girememiş) Almanların 1882'de kurdukları İttifak Devletleri'ne (Dreibund) geç de olsa katıldılar, sonrası malum. En meşhuru filozof Kant'ın doktora çalışması
Asıl konumuza dönelim. 18. yy.'da Prusya'da doktora çalışmalarının kapakları, doktora diplomaları (Doktorurkunde) veya akademik toplantı ilanları (das akademisches Plakat) üzerine besmele yazmak adet olmuştu.
Bunun dışında Johann Heinrich Hartung (1756), Johann Bernhard Hahn (ö.1755), Johann Michael Lang (ö.1789), Daniel Schwenter (ö.1636),
Christoph Cellarius, Wilhelm Schickard (ö.1635) gibi pek çok ismin diplomasında da besmele var. Kur'an-ı Kerim'den ayetler de yazılmış
Theodor Hackspan (ö.1659) doktora diplomasına besmele ile beraber şunları da yazmış:
رب دائم كريم آمين
Başkaları da şu ayeti yazmışlar:
يسبح لله مافي السموات ومافي الارض
İşte Hegel'in zamanın ruhu (Zeitgeist) dediği şey bu. Bazı dönemler, toplumlar bir ruhun etkisine maruz kalırlar. Tıpkı bugün bizim doktora tezlerimize besmele yazmamızın akademik olarak asla kabul edilemez bir şey olması gibi.
Avrupa aydınlanmasından sıkılan yazarlardan birinin kaleme aldığı Batı-Doğu Divanı'ndan (West–östlicher Divan) bir alıntı ile bitirelim:
Und so muß das Rechte scheinen.
Was auch Mahomet gelungen;
Nur durch den Begriff des Einen
Hat er alle Welt bezwungen.
(Gerçek aydınlanmalı artık!
Muhammed'in başardığı gibi,
Yalnız Allah bir tek diyerek
0, bütün dünyayı fethetti. Johann Wolfgang von Goethe (ö. 1832)
Dr. Hüseyin Gökalp kimdir?
1981 Konya doğumlu. 1999 Nazilli İmam Hatip Lisesi ve 2004 Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi mezunu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi Bilim Dalında "Sosyokültürel ve Dini Açılardan Moriskoların Tarihi" isimli tez ile yüksek lisans diploması aldı. 2019 yılında Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi Bilim Dalında "Irak'ın Fethi ve İslamlaşma Süreci" isimli doktora tezini tamamladı. Selçuk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Siyer-i Nebi ve İslam Tarihi anabilim dalında Dr. Öğr. Üyesi olarak çalışmaktadır. (Kaynak: DergiPark)