TİMETURK I HABER MERKEZİ
ÖZEL HABER
İslam dünyası, Ortadoğu ve Arap coğrafyasında yaşanan hareketlilik 2010 yılında "halk hareketleri" şeklinde kendini göstermiş ve adına "Arap Baharı" denmişti.
Ülkelerindeki dikta rejimlerine başkaldıran binlerce insan dinamiği, başta Tunus olmak üzere Mısır, Yemen, Cezayir ve Ürdün gibi ülkelerde harekete geçmişti. Fakat bu yükseliş, Mısır'da Sisi yönetiminin seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'yi devirmesi, Suriye'de Esed yönetiminin dünya devletlerinden aldığı güç ile iktidarı bırakmak istememesi gelişmeleri sonrası hızlı bir düşüş yaşamıştı. Son olarak IŞİD'in ortaya çıkması ile Ortadoğu halkları başlanılan noktadan çok uzağa savuruldu...
Akademisyenler, gazeteciler ve süreci takip eden aydınlar tarafından "bitip, bitmediği, tekrar yükselişe geçip, geçmeyeceği" halen tartışılan bu dinamiğin ortay açıktığı ilk yıllarda kamuoyuna bir belge yansımıştı.
Timeturk okurları için o belgeyi tekrar yayınlıyoruz...
İSLAMİ ANAYASA TASLAĞI
Mısır ve Tunus gibi ülkelerde anayasa tartışmalarının yaşandığı 2011 yılında "vesika" olan bu belge bölgede İslami otorite olarak kabul edilen El Ezher ulemasının yaptığı bir çalışma.
İlerleyen süreçlerde halkları büyük çoğunlukla Müslüman olan ülkelerin İslami bir anayasaya ihtiyaç duyabilcekleri öngörüsü ile kaleme alınan bu çalışma bir "İslami Anyasa Taslağı."
1978 yılında yazılan taslak, hem İslami teşriyi kaynak alması ve hem de El Ezher gibi muteber bir dini otorite tarafından, ulemanın ulema olduğu dönemde hazırlanmış olması itibariyle önem arz ediyor.
"BÜTÜN MEZHEPLERİN ÜZERİNDE İTTİFAK ETTİĞİ PRENSİPLER"
1977 yılı Ekim ayında Kahire'de toplanan İslami Araştırmalar Kurulu tarafından tavsiye şeklinde gündeme gelen taslak metinde yer alacak tüm metnin "bütün mezhepler tarafından üzerinde ittifak edilen prensiplerden" oluşacağı ifade edilmişti.
ANAYASA KOMİSYONU
1978 yılı Ocak ayında, zamanın Ezher şeyhi Prof. Dr. Abdulhalim Mahmud tarafından çıkarınan 11 nolu kararla Anayasa Komisyonu oluşturuldu.
KURULDA KİMLER YER ALDI?
Komisyon üyeleri, İslami Araştırmalar Kurulu üyesi, İslam fıkhı ve anayasa profesörlerinden oluşmaktaydı.
9 BÖLÜMDEN OLUŞUYOR
Komisyon tarafından hazırlanan İslami Anayasa taslağı 9 bölümden oluşuyor.
Birinci bölüm: İslam ümmeti (4 madde)
İkinci bölüm: İslam toplumunun temelleri (13 madde)
Üçüncü bölüm: İslam ekonomisi (10 madde)
Dördüncü bölüm: Kişi hak ve özgürlükleri (16 madde)
Beşinci bölüm: İmam (17 madde)
Altıncı bölüm: Yargı (23 madde)
Yedinci bölüm: Şura, kontrol ve kanun koyma (2 madde)
Sekizinci bölüm: Hükümet (2 madde)
Dokuzuncu bölüm: Genel ve geçici hükümler (7 madde)
DEVLETİN KORUMASI GEREKEN 5 DEĞER
El-Ezher Anayasa taslağının İslam toplumunun temelleri bölümünde, yönetimin halkı koruma ve kollama sorumluğundan söz ediliyor. Devletin koruması ve muhafaza altına alması gereken 5 temel üzerinden duruluyor. Bu değerler: Din, akıl, can, mal ve namus olarak sıralanmış durumda.
İslam ümmeti bölümünde ise, halkın imamı olarak ifade edilen devlet başkanının; diğer yöneticileri kontrol altında tutması ve İslam kanunları çerçevesinde hesap vermelerini sağlamasının gerektiği kaydediliyor.
HER YOL MÜBAH DEĞİLDİR
İkinci bölümün maddelerinden birisinde; "Gayenin meşru olması yeterli değildir, o gayeye ulaşmak için uygulanan vesilenin de İslam kanunlarına uygun olması gereklidir" ifadesi yer alıyor
KİŞİ HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ
Kişi hak ve özgürlükleri bölümünde ise "Adalet ve eşitlik yönetimin temelidir" ilkesi önn plana çıkıyor. Yine aynı bölümün 29. maddesinde "Dini ve fikri özgürlükler çerçevesinde konuşmak, yazmak, dernek ve sendikalar kurmak ve bu tür kuruluşlara üye olmak, İslam şeriatine gore temel haklardandır" ibaresi yer alıyor.
Kişi hak ve özgürlükleri bölümüden bazı maddeler:
ÖZEL HAYAT
Madde 30: İskan ve iletişim özel hayata girdiğinden bu konularca tecessüs yapılması (öğrenilmeye çalışılması) yasaktır. Bu tür casusluk faaliyetleri ancak yargı kararından sonra yapılabilir.
YOLCULUK ve SÜRGÜN
Madde 31: Ülke içi ve dışı sefer ve intikal hakkı meşrudur. Vatandaşların ülke dışına çıkmaları ancak gerekçeleri açıklanan yargı kararıyla engellenebilir. Vatandaşlar sürgüne de gönderilmezler.
ANLAŞMALARA RİAYET
Madde 32: Tehlikeli siyasi mültecilerin ve normal suçlardan hüküm giymiş olanların ülkelerine teslimi, vatandaşı bulundukları ülkelerle yapılacak anlaşmalar mucibince gerçekleştirilir.
İŞKENCE
Madde 33: İşkence suçtur. Suç işleyenlerin cezaları hayatta kaldıkları sürece düşmez. Suçu işleyen, suça ortak olan veya suçu susarak ikrar edenler cezalandırılır.
Madde 34: İşkence yapıldığını bilip, gerekli mercilere bildirmeyen görevli cezalandırılır.
BASIN-YAYIN
Madde 41: Basın - yayın hakkı meşrudur. Basın İslam kanunları mucibince özgürdür.
İMAM - DEVLET BAŞKANI
Beşinci bölüm olan "İmam" Devlet başkanı ile ilgili bölüm devlet başkanın seçim ve görevden alınması gibi uygulamaları içeriyor.
Madde 44: Her devletin bir imamı (Başkanı) vardır. Görüş ayrılığına düşülmesi durumunda bile imama itaat gereklidir.
Madde 45: (Bir önceki maddenin çerçevesini belirtiyor) Şöyle ki; Allah'a isyanda kula itaat yoktur. İslam'a aykırı kararında devlet başkanına itaat edilmez.
Madde 46: İmama biat, yargı kontrolünde yapılır. Seçimleri yargı takip ve kontrol eder. Biat çoğunluğun oylarıyla gerçekleştirilir.
Madde 47: Devlet başkanlığına adayı olmanın şartları: Müslüman olmak, erkek olmak, buluğ çağını geride bırakmak, akıl sahibi olmak, suç işlememiş olmak ve İslam hükümlerini bilmek.
Madde 50: Seçmenler, kanunun belirlediği çerçevede devlet başkanın görevine son verebilirler.
Madde 51: Devlet başkanı mahkeme kararlarına uymakla yükümlüdür. Duruşmalara vekilini de gönderebilir.
Madde 53: Devlet başkanının devletin malından her hangi birini satın alması veya kiralaması yasaktır. Kendi emlakını da devlet için kiralayamaz.
Madde 54: Devlet başkanına verilen hediyeler beyt el-mala (devlet hazinesi) aktarılır.
YARGI BÖLÜMÜ
Altıncı bölüm olan yargı bölümünde ise kanun önünde herkesin eşit olduğu, hiç bir grup veya kişinin mahkeme önünde temyiz edilemeyeceği belirtiliyor.
Madde 63: Özel mahkeme kurulamaz veya şahıs normal yargılanma hakkından mahrum bırakılamaz.
Madde 64: Yargıcın devlet başkanı aleyhindeki iddiaları dinlemesi engellenemez.
Madde 67: Yargının bağımsızlığını sağlamak devletin görevidir. Yargının bağımsızlığına engel olmak cürüm (suç) teşkil eder.
HÜKÜMET (YÖNETME)
Hükümet ile ilgili sekizinci bölüm ise hükümet ve bakanlarla ilgili maddeleri içermektedir.
Madde 86: Bakanların tayin şartları, görev esnasında yapamaları yasak olan uygulamaları ve yargılanma şekillerini ilgili kanunlar belirlenir.
