Ülkemizde kamuya ait 199, özel statüde ise 289 müze bulunuyor. Resmi anlamda Abdülmecid döneminde ilk adımlarının atıldığı ve Cumhuriyet dönemiyle birlikte daha somut mekanlara dönüşmeye başlayan müzelere olan ilgi ise giderek artıyor.
Peki emekleme döneminden bu güne kadar, müzeciliğin kısa tarihine göz atmak ister misiniz?
Ülkemizde Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne bağlı 199 müze ve 142 düzenlenmiş ören yeri olmak üzere, ziyaret edilebilir 341 ünite aynı zamanda birer eğitim ve bilim kurumu olarak hizmet veriyor.
3 Aralık 2020 tarihi itibarıyla bakanlığın denetiminde 289 özel müze faaliyet gösteriyor.
Abdülmecit döneminde atılan ilk adımlar
Gerçek anlamda Türk Müzeciliğinin temeli İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin temelini de oluşturan Mecma-ı Asar-ı Atika'ya (Eski Eserler Koleksiyonu) dayanmaktadır. Padişah Abdülmecit'in 1845 yılında Yalova'ya gerçekleştirdiği gezi sırasında gördüğü Doğu Roma yazıtlarını İstanbul'a naklettirmesi üzerine eserler 1846 yılında Osmanlı Devlet adamı Ahmet Fethi Paşa tarafından o güne kadar silah deposu (Harbiye Ambarı) olarak kullanılan Aya İrini'de toplatılmaya başlandı. Müze, Mecma-i Eslihai Atika ve Mecma-i Asar-ı Atika olmak üzere iki bölüm halinde düzenlenmiş, kuruluşu daha eski dönemlere dayanan Mecma-i Eslihai Atika bölümü Harbiye Askeri Müzesi'nin temelini oluşturmuştur.
Cumhuriyet döneme ve Topkapı'nın devreye girişi
Cumhuriyet döneminde Müzeler, Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde bulunan ve sonradan adı “Âsâr-ı Atika ve Müzeler Müdürlüğü” olan Hars Müdürlüğüne bağlanmış, daha sonra 1944'te “Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü” kurulmuştur. 1924 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla, Topkapı Sarayı'nın mevcut koleksiyonu ile müze olarak ziyarete açılması kararı alınmıştır. Atatürk'ün Ankara'da bir Hitit Müzesi'nin açılmasını istemesi üzerine 1923 yılında Kurşun Han ve Mahmut Paşa Bedesteni Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onarılarak Ankara Arkeoloji Müzesi olarak açılmış ve 1967 yılında yeniden düzenlenerek müzedeki eserlerin çeşitliliği de göz önünde bulundurularak adı Anadolu Medeniyetleri Müzesi olarak değiştirilmiştir.
İlk müze binasının açılışı
Cumhuriyet döneminde yapılan ilk müze binası Ankara Etnografya Müzesi olup, inşasına 1925 yılında başlanmış ve 1930 yılında ziyarete açılmıştır. 1925 yılında çıkarılan Kanunla kapatılan tekke, türbe ve zaviyelerdeki eşya ve eserlerin çoğu Ankara Etnografya Müzesinde sergilenmeye başlanmış, halk yaşamından kesitler sunmak amacıyla törensel ya da günlük eşyalar kullanılmıştır. Diğer taraftan Konya Mevlana Türbesi Atatürk'ün isteği üzerine kapatılmayarak koleksiyonları ile birlikte müze haline dönüştürülmüştür.
Cumhuriyetin ilk yıllarında adı geçen müzelerimizin dışında, Anadolu'nun birçok ilinde yeni müzeler açılmış ve ülke çapında yaygınlaşması sağlanmıştır.
Günümüzde müze istatistikleri
2018 yılı itibarıyla resmi olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre müzelerimizdeki eser istatistikleri şöyle:
Arkeolojik: 840.606
Etnografik: 299.653
Sikke:1.958.663
Tablet: 118.501
Mühür ve Mühür Baskısı:67.810
Arşiv Vesikası: 7.352
El Yazması Kitap:40.560
Fosil ve İskelet:1163
Madalya-Madalyon-Nişan:1.690
Banknot:407
Diğer: 1281
Toplam:3.337.686
En çok ziyaret edilen 10 müze sıralaması ise şu şekilde:
İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi: 3.004.620
İstanbul Ayasofya Müzesi: 2.922.037
Konya Mevlana Müzesi: 2.817.386
Nevşehir Hacıbektaş Müzesi: 443.160
İstanbul Topkapı Sarayı - Harem Dairesi: 421.780
İstanbul Arkeoloji Müzeleri: 378.675
Antalya Aziz (St.) Nikolaos Müzesi:364.996
Ankara Cumhuriyet Müzesi:353.727
Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi: 268.374
Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi: 253.795
En çok ziyaret edilen ören yerleri:
Denizli Pamukkale (Hierapolis) Ören Yeri: 2.189.529
İzmir Efes Ören Yeri: 1.555.559
Nevşehir Göreme Ören Yeri: 1.113.409
Çanakkalae Troia Ören Yeri: 534.233
Nevşehir Kaymaklı Yeraltı Şehri: 533.850
Aksaray Ihlara Vadisi Ören Yeri: 492.672
Nevşehir Derinkuyu Yeraltı Şehri: 378.834
Antalya Aspendos Ören Yeri: 328.401
Hatay Çevlik Ören Yeri: 267.920
Antalya Myra Ören Yeri: 252.077
