İzzeddin el-Kassam, dönemin öncü isimlerinden biriydi ve işgale karşı halkı uyarıp örgütleyen bir direnişçiydi. Şehadeti, Büyük Filistin İsyanı'nın başlamasına öncülük eden sembolik bir isim olarak kabul edilmiştir.
İzzeddin el-Kassam, Filistin'deki İngiliz işgaline karşı çıkan önde gelen savaşçılarından biriydi. Onu tanımlayan Filistinli siyasetçi Cemal el-Hüseyni, hakkında şu ifadeleri kullanmıştır:
"El-Kassam, El-Kassam... Filistin'de adını sonsuza dek duyuracak; kontrol edenlerin yüreklerine korku salacak, tarihin sayfalarında iz bırakacak, okuyucunun ruhunu gurur ve hayranlıkla dolduracak."
Şehadeti, 1936'daki Büyük Filistin İsyanı'nın ateşleyicisi olmuş ve Filistin direnişinin sembolü haline gelmiştir. İşte Muhammed İzzeddin bin Abdulkadir el-Kassam'ın yaşamına dair ayrıntılar…
İZZEDDİN EL KASSAM'IN HAYATI
Muhammed İzzeddin bin Abdulkadir el-Kassam, bilinen adıyla İzzeddin el-Kassam, 1883 yılında Suriye'nin Lazkiye kentinde, mütevazı bir kasaba olan Ceble'de dünyaya geldi. Ailesi, dedesi tarafından Irak'tan Ceble'ye göç etmişti. Çocukluğunu Ceble'de geçiren İzzeddin el-Kassam, ilk eğitimini anne ve babasından aldı; babası müderris, annesi ise ilim tahsil etmiş bir ailenin kızıydı.
Medreselerde Kur'an-ı Kerim ve matematik dersleri aldı. Ayrıca babası Abdülkadir bin Mustafa bin Yusuf bin Muhammed el-Kassam, Şeyh Abdülkadir el-Geylani'ye bağlı Kadiri tarikatına mensup olarak ona din eğitimi verdi. 14 yaşında kardeşi Fahreddin ile birlikte Kahire'deki El-Ezher'e giderek dönemin İslami ilimler merkezinde eğitim aldı. Uzun yıllar süren eğitimden sonra icazetini alarak memleketine döndü. Bu süreçte Ezher alimlerinden, özellikle Şeyh Muhammed Abduh'tan dersler alıp dostluklar kurdu.
EĞİTİMCİ-HATİP
Mısır'da geçirdiği eğitim dönemi, İzzeddin el-Kassam'ın sadece İslami ilimlerde değil, genel anlamda kendini geliştirmesine ve düşüncelerinin olgunlaşmasına katkı sağladı. İngilizlere karşı isyan ateşinin fitilini ateşleyen Ahmed Urabi Paşa'nın faaliyetleri bu dönemde büyük yankı uyandırmıştır. Kassam, 1896 yılında Ezher'deki eğitimini tamamlayıp Ceble'ye dönmeye karar vermiştir. Dönüşünden sonra İstanbul'a giderek derslerin işlenme yöntemlerini öğrendi, ancak uzun süre kalmadan 1903'te memleketine geri döndü.
Ceble'de sabahları çocuklara, akşamları ise yetişkinlere ders vermeye başlayan İzzeddin el-Kassam, 1912'de çocuklar ve yetişkinler için bir okul kurdu. İbrahim bin Edhem Camii'nde tefsir ve hadis eğitimi alıp ardından Ceble'deki askere alım şubesine atandı. İşini bitirdikten sonra çoğunlukla camilerde eğitim vermeye devam etti. Daha sonra şehrin merkezindeki önemli camilerden biri olan El-Mansuri Camii'ne vaiz olarak atandı. Becerileri ve etkileyici konuşma tarzıyla her kesimden insanı camiye çekiyordu.
SÖMÜRGE KARŞITI
20. yüzyılın başında Libya'da İtalyan işgaline, Suriye'de ise Fransız hâkimiyetine karşı direnme çabaları, bölgedeki önemli zorluklardan biri haline gelmişti. Bu mücadelede, İzzeddin el-Kassam önemli bir rol üstlendi. İlk deneyimi Trablus cephesinde yaşandı. 1911'de İtalya'nın Libya'yı işgaliyle birlikte İzzeddin el-Kassam, halkı İtalyan işgaline karşı başlayan direnişe katılmaya davet etmek için sokaklara çıktı.
Libya'daki direniş, Osmanlı subayları Mustafa Kemal ve Enver Paşa ile yerel aşiretlerin destekleriyle şekilleniyordu. Ceble ve Lazkiye gibi şehirlerde, sahil bölgelerinde ve diğer köylerde İzzeddin el-Kassam, Libya'ya destek gösterilerini organize etti. Bu çabalarına ek olarak İzzeddin el-Kassam, Libya direnişine katılmak isteyen yüzlerce gönüllüyü topladı ve Osmanlı yönetimini kendilerini Libya'ya ulaştırmak için ikna etti. Fakat uzun çabaların ardından yola çıkan İzzettin el-Kassam ve arkadaşları, Balkan Savaşı'nın patlak vermesiyle hemen askere alındı. İtalyan sömürgeciliğine karşı başlatılan ayaklanma, insan toplama ve yola çıkma çabaları sonuçsuz kalsa da İzzeddin el-Kassam'ın ikinci büyük mücadelesi yine sömürgecilere karşı olacaktı.
1918'de Fransızların Suriye'yi işgal etmesiyle birlikte İzzeddin el-Kassam, Fransız sömürgecilerine karşı silah temini yaparak cihad çağrısında bulundu. Vaaz ve derslerinde farkındalığı artırmak ve insanları direnişe teşvik etmek amacıyla etkileyici konuşmalar gerçekleştirdi. Ayrıca mücahitleri yetiştirmek üzere silah alımı ve eğitim faaliyetleri de gerçekleştirdi.
İLK KASSAM BİRLİKLERİ
1921 yılında Şeyh İzzeddin el-Kassam'ın Hayfa'ya gelişinden sonra ilk askeri birliklerin kurulması başladı. El-Ezher ziyareti sonrasında Yahudilerin ve İngilizlerin Filistin'i bölme planlarını inceleyen İzzeddin el-Kassam, direniş örgütlenmesi fikrini geliştirmeye başladı.
İngiliz yetkililerin ve Yahudi çetelerin tespitini önlemek için faaliyetlerini gizlice yürüten el-Kassam, küçük gruplardan oluşan gizli hücreler kurmayı başardı. 1932'de İstiklal Partisi'nin Hayfa şubesine katıldı ve silah almak için bölge sakinlerinden bağış toplamaya başladı. Kassam birlikleri, siyasi iletişim, casusluk, askeri eğitim ve cihad çağrısı konularında uzmanlaşmış birimler olduğu için kuvvetli bir yapıya sahip bulunuyordu.
YAHUDİ GÖÇÜ VE İNGİLİZLERLE MÜCADELE
1931 tarihinde Kassam Birliği tarz Siyonist yerleşim yerlerine saldırılar düzenlenmeye ve yerleşimcilere yönelik pusular hazırlanmaya başladı. Temel hedef, Yahudi göçünü durdurmak ve İngiliz istihbaratına casusluk yapan ajanları yakalamaktı. Ancak bazı sırların İngilizlere sızdırılması nedeniyle faaliyetleri kısa bir süre sonra durdu ve bu durum 1935 yılına kadar devam etti.
Kasım 1935'e gelindiğinde İzzettin el-Kassam, askeri hazırlıklar tamamlanmasa da cihat ilan etmek zorunda kaldı. Filistin'e yönelik Yahudi göçünün çoğalması ve ele geçirmiş oldukları topraklara yayılmaları nedeniyle bu adımı atmaktan başka çaresi kalmamıştı.
1935'te Filistin'deki Yahudilerin sayısı 62 bin iken 73 bin dönümlük yerleri bulunuyordu. İzzeddin el-Kassam'ın bu çağrısı, İngiliz baskısını artırdı ve bu nedenle kırsal bölgelere kaçma kararı aldı.
ŞEHİT
15 Kasım 1935'te İngiliz güçleri, İzzeddin el-Kassam'ın gizlendiği El-Bared köyündeki konumunu tespit etmişti. Fakat el-Kassam ile 15 takipçisi, Şeyh Zayed Köyü'ne sığınmayı başardı. 19 Kasım'da İngiliz kuvvetleri tarafından bulundular. Komşu köylerle iletişimleri kesilerek çevreleri çok sayıda asker tarafından sarıldı. İzzettin el-Kassam liderliğindeki direnişçilerle gerçekleşen ve 6 saat süren çatışmada el-Kassam, 15'ten fazla İngiliz askerini öldürmeyi başardı.
20 Kasım'daki çatışmanın ardından Şeyh İzzeddin el-Kassam ve birkaç arkadaşı şehit oldu. Diğerleri ise yaralı olarak tutuklandı. İzzeddin el-Kassam'ın şehadeti, 1936'da patlak veren Büyük Filistin İsyanı'na büyük bir etki sağladı. Kassam'ın Ceble'nin mütevazı kasabasında başlayan ve Filistin'in Hayfa kentinde sona eren yaşamı, Filistin'in kurtuluşu için önemli bir dönemeç olarak değerlendirildi.
