Osmanlı'nın ilk fethettiği kale olarak tarihe geçen Karacahisar Kalesi Eskişehir'in güneybatısında, Porsuk Çayı 'nın yanındaki platonun üzerinde kurulmuş bir Bizans kalesidir. Karacahisar Kalesi deniz seviyesinden 1010 metre yüksekte bir plato üzerinde yaklaşık olarak 200x300 metre ölçülerinde sur ile çevrili bir alanı kaplar. Karacahisar Kalesi konumu ve mimari özellikleri itibari ile “Kastron” ya da “Kale Kent” olarak adlandırılan yerleşimlerin özelliklerini yansıtır.
BİZANS'IN KALE KENTLERİ
Anadolu'da 7. ve 8. yüzyılda oluşmaya başlayan kale kentler Orta Bizans döneminin askerî şehirleri olarak tanımlanıyordu. 8. yüzyıldan itibaren düzenli olarak Pers ve Arap akınlarına maruz kalan bu yerleşimlerin 11. ve 12. yüzyıllarda büyük ölçüde Selçuklu hâkimiyetine girdiği; 13. ve 14. yüzyıllarda İstanbul ve Britinya'da bulunan Bizans yerleşimleri dışındaki Anadolu'daki tüm kentlerin Türkmen beylikleri tarafından ele geçirildiği biliniyor. Karacahisar ve batısında yer alan Bizans yerleşimlerinde önceleri Selçuklu, sonrasında Osmanlı tehdidi karşısında surlarının onarıldığı, yeni kale kentlerin oluşturulduğu bilinmektedir. Özellikle yüksek bir alanda inşa edilen bu tür kale kentlerin, içerisinde çok yoğun bir nüfus barındırmaya ve sınırları itibari ile yoğun bir mimari organizasyona elverişli olmadığı açıktır.
KARACAHİSAR KALESİ'NİN FETHEDİLME NEDENİ
Kalenin tekfuru bölgede bulunan diğer Bizans tekfurları gibi Anadolu Selçuklu Devleti'ne vergi veriyordu. Böylece Bizans île Türkler arasındaki barış devam ediyordu. Osman Bey Söğüt'e yerleştikten sonra Karacahisar tekfuru iktidarını kaybedeceğini düşünerek Osman Bey'e karşı düşmanca davranmaya başladı. Bu durum Osman Bey'i kaleyi fethetmek için harekete geçirdi.
OSMANLI DEVLETİ'NİN KURULUŞUNDA İLK TEMEL: KARACAHİSAR KALESİ
Osman Bey, Ermenibeli'de düştüğü pusudan kurtulup sefer hazırlıklarını tamamladıktan sonra ilk fethini gerçekleştirmek ve Gazi unvanını almak için 300 kişilik bir ordu hazırlayarak İnegöl yakınlarındaki Karacahisar Kalesine bir gece baskını düzenledi. Mücadele çok kısa sürdü. Beklemedikleri bir saldırıyla karşılaşan Bizanslı askerler mukavemet gösteremeyip 1288 yılında teslim oldular.
1299 yılında Osman Gazi adına sikke basılarak ilk hutbe okutuldu ve Kalenin fethinden sonraki süreçte Kadı Dursun Fakı ile Subaşı Gündüz Alp görevlendirildi ve kalenin yönetimi Orhan Gazi'ye verildi
"GÖNLÜNÜZÜ HOŞ TUTUN, KORKMAYIN"
Oldukça stratejik bir konumda yer alan Karacahisar Kalesi'nin fethedilmesi ile Bizans'ın bölgedek askeri bir yığınak yapabileceği önemli bir hareket noktası ele geçirilmiş oldu. Osman Bey, kaleyi fethettikten sonra Bizanslı köylülere şu konuşmayı yapmıştır;
“Gönlünüzü hoş tutun, korkmayın. Canınıza, malınıza, ırzınıza zerre ziyan gelmeyecektir. Bunu ben, Kayı beyi Osman size söylerim. Şimdi pazara gidecekler yola koyulsun. Onları benim yiğitlerim koruyacaktır. Dönüşleri de böyle olacaktır. Bundan böyle hep böyle olacaktır. Kulacahisarı hep yiğitlerim koruyacaktır. Size ziyan verecekleri yiğitlerim karşılayacaktır. Geceniz gündüzünüzden emin olacaktır!”
Önemli bir Bizans kalesinin fethedilmesi Osman Bey'in adının duyulmasını sağladı. Beylik olamayan, Kayılar gibi küçük gruplar halinde yurt tutan Türkmenler Osman Beyi yeni fatihleri olarak görerek kendisine tabi olmaya başladılar. Kayılar bu savaştan sonra kalabalıklaşmış, güçlenmiş ve Beylik olma yolunda ilk önemli adımlarını atmaya başlamıştır.