15 Kasım 1983 tarihi Kıbrıs ve Kıbrıs Türkleri için önemli bir tarih.
Bu tarihte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edilerek uluslarararı alanda bağımsızlık da yasal zemine oturmuş oldu.
Bu sürece gelirken hangi aşamalardan geçildi. Kısaca hatırlatmakta fayda var:
Kıbrıs, 1571 yılında Lala Mustafa Paşa yönetimindeki Osmanlı Ordusu tarafından, tarihin en çok şehit verilen fetihlerinden biri ile Türk idaresine geçti.Rus tehdidini ileri süren İngilizler, bir oyunla Osmanlı'nın izni ile müttefik sıfatıyla geçici olarak 4 Haziran 1878'de Kıbrıs'a girmişlerdir. I. Dünya Savaşına kadar da bu varlığını sürdüren İngiltere, 1914 yılında Osmanlı'nın karşısında savaşta yer alarak Kıbrıs'ı sömürgesi ilan etti.
1931 yılında Kıbrıs Rumları, Yunanistan'a bağlanmak isteği ile İngiliz yönetimine isyan etmiş, bu isyan sırasında zarar gören yine adadaki Türkler olmuştur. 1955 yılında da Rumlar “EOKA” isimli terör örgütünü kurmuş, adayı Yunanistan'a bağlamak olan “ENOSİS” hayali ile adada huzuru bozarak, çatışmaları şiddetlendirmek suretiyle Türkler adadan kaçırılmaya çalışıldı.
Bunun sonucunda; Kıbrıs'ta savunma amacıyla 1958 yılında Türk Mukavemet Teşkilatı kurulmuştur. 1960 yılında Londra ve Zürih Anlaşmaları ile “Kıbrıs Cumhuriyeti” kurulmuş ve bu anlaşmalara göre Türkiye, Yunanistan ve İngiltere Garantör Devlet statüsünü aldı.
1963'e gelindiğinde Rumlar, Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'nın değişmez hükümlerini değiştirmek suretiyle, Türkleri tüm anayasal haklardan ve kurumlardan mahrum ettiler ve 21 Aralık 1963 günü yaşanan “Kanlı Noel” ile Türklere karşı Soykırıma başladı.
Türk uçakları 25–26 Aralık 1963'de Kıbrıs semalarında uyarı uçuşlarını gerçekleştirdi. 26 Aralık 1963'de Lefkoşa, tarihinde ilk kez “Yeşil Hat” ile İngilizler tarafından ikiye bölündü. Durumun ciddiyetini anlayan BM Güvenlik Konseyi, 4 Mart 1964 tarihinde Kıbrıs'ta Barış Gücü görevlendirmek zorunda kaldı. Bu dönemde sadece Rumlar tarafından temsil edilen Kıbrıs Cumhuriyetine Türkiye tarafından da sessiz kalınması sonucunda 8–9 Ağustos 1964 tarihinde Rumlar tarafından Erenköy saldırısı yapıldı. Ada Türkleri bu baskına direndiler. Bu sırada Hükümetin düşmesi sebebiyle Türkiye'deki siyasi istikrarsızlıktan da yararlanan Makarios Yönetimindeki Rumlar, Boğaziçi ve Geçitkale'ye saldırdılar.
Ada'da Rumlar hiç boş durmadı
15 Temmuz 1974 yılında Yunan Subayları ile birlikte Nikos Sampson'un adada, Kıbrıs'ı Yunanistan'a bağlamak amacıyla yaptığı darbe sonucu Makarios Kıbrıs'tan kaçtı ve 19 Temmuz 1974 tarihinde BM yaptığı konuşmada “Kıbrıs, Yunan Ordusu tarafından işgal edildi” dedi. 20 Temmuz 1974 günü de Türkiye, Londra ve Zürih anlaşmalarının tanıdığı Garantörlük yetkisini kullanarak, Adadaki Türklere ve Rumlara Barışı getirmek üzere Barış Harekâtını gerçekleştirdi. 16 Ağustos 1974 tarihinde de ateşkes sağlandı.
Kıbrıs Barış Harekâtı'nın çizdiği sınırlar Türk tarafına devlet kurma imkânı verdi ve 13 Şubat 1975 tarihinde “Kıbrıs Türk Federe Devleti” ilan edildi. Bu gelişme üzerine Rumlar, Viyana'da 28 Nisan–3 Mayıs, 5–7 Haziran ve 31 Temmuz–2 Haziran 1975 tarihlerindeki görüşmelere katılmak zorunda kaldı. Son toplantıda Güney Kıbrıs'taki Türkler ile Kuzey Kıbrıs'taki Rumların gönüllü olarak yer değişimi hususunda anlaşmaya varıldı. 8–10 Eylül 1975 tarihlerinde de değişim gerçekleştirildi. Böylece Kıbrıs adası fiilen iki toplumun temsil edildiği iki devlete ayrılmış oldu.
Kıbrıs Türk halkı, 20 Mayıs 1983 tarihinde Devlet Başkanı Rauf Denktaş'a bir muhtıra vererek bağımsızlık ilan edilmesini istedi. Kıbrıs Rumları ve Yunanlılarla yapılacak görüşmelerden bir sonuç alınamayacağını gören Kıbrıs Türk Federe Devleti Meclisi de 15 Kasım 1983 tarihinde oybirliğiyle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni ilan etti.
