Türkiye'de çocukla ilgili dinsel-töresel işlemler arasında en yaygın ve kararlılıkla uygulananı sünnet geleneğidir. Anadolu'da bu geleneği anlatmak için “kestirme” tabiri de kullanılır. En genel deyişle, cinsel organın uç kısmındaki derinin çepeçevre kesilmesi demek olan bu uygulama, Müslümanlık ve Museviliğin dışında kalan birçok toplum ve kültürde de karşımıza çıkar.
Sadece günümüzde değil osmanlı döneminde de özellikle şehzadelerin sünnet törenlerinde görkemli manzaralara şahitlik edildiği bilinmekte...
4-5 yaşından 10-15 yaşa kadar genel uygulama
Sünnetin Doğu Afrika ve Arabistan'da kızlara yönelik olarak gerçekleştirildiği de bilinmektedir. Türkiye'de sünnet geleneğinin uygulanmasında bir takım inanç ve görüşler belirleyicidir.Sünnet her şeyden önce dinselliği (Müslümanlığı) belirten bir işarettir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde, Kültürportalı'nda yer alan bilgiye göre; Ayrıca sünnetli olanın, olmayandan daha temiz olduğu inancı da mevcuttur. Ülkemizde yaşı gelip geçtiği halde sünnet olmamış kimseler kınamalara maruz kalırlar.Çocuklar 4-5 yaşından başlayarak 10-15 yaşına kadar sünnet ettirilirler. Ancak yakın zamanlarda özellikle büyük kentlerde çocukların hemen doğum-sonrasında sünnet ettirildiklerine de, çocuğun bilinçli olarak korku ve acı yaşamasını önleme gerekçesiyle rastlanmaktadır.
Sünnet düğünü geleneği
Bu türden uygulamaya hemen hiç rastlanmayan geleneksel kesimlerde ise sünnet töreni, bir ailenin üyesi bulunduğu topluluk içerisinde saygınlığını tazeleyen ve artıran bir âdet olarak hâlâ önemli bir yer tutmaktadır.
Sünnet zamanı olarak en çok ilkbahar, yaz ve sonbahar seçilir. Çocukların okul durumları, yaranın iyileşme süreci, tarım, çiftçilik ve bahçecilikle uğraşanların çalışma programı bu mevsimlerden birinin seçilmesinde rol oynar. Kentlerde ise sünnet töreni (düğünü) için cumartesi-pazar günleri tercih edilir. Çocuğunu sünnet ettirmeye karar veren aile, sünnet gününü belirledikten sonra, bir hafta-on gün içerisinde konuklara ya “okuyucu” (“elçi”) çıkartarak ya da davetiye bastırıp dağıtarak haber verir. Geleneksel kesimde törene çokça insanın çağrılmasına dikkat edilir. Bu düğünler, evlenme düğünleri gibi, dargınların barışmasına, toplumsal, ekonomik, hatta siyasal ilişkilerin yeniden düzenlenmesine de vesile olur.
"Maşallah" dedirten hazırlıklar
Sünnet düğünü için gelen konukların ağırlanacağı yer, ailenin durumuna göre ya çocuğun kendi evi ya da bir dernek, açık hava sineması, orduevi, gazino, yazlık bir bahçe veya düğün salonu olabilir. Düğün evde yapılacaksa, çocuğun sünnet-sonrası yatacağı oda ve yatak hazırlanır. Konukların ağırlanacağı, yemek yiyecekleri, çalgıcı ve oyuncuların oynayacakları yerler de belirlenir. Sünnet olacak çocuğa bir sünnet giysisi yaptırmak âdettendir. Bu giysi genellikle üzerinde “maşallah” yazılı bir başlıktan, beyaz bir pantolon ve ceketten oluşur. Giysinin üzerine kırmızı ya da mavi renkte bir pelerin, bu olmazsa ayrı renklerde bir kurdele de geçirilir. Sünnet işleminde ve kesilme sonrasında giyilmek üzere de genişçe, gecelik biçiminde bir giysi hazırlanır. Bu giysi çocuğun bacaklarını rahatça açmasını sağlar ve yaranın kanamasını önler. Çocuk, birkaç gün öncesinden ya da sünnet olacağı gün ata, arabaya, otomobile bindirilerek
dolaştırılır. Bu geziye mahalle ya da köyün öteki çocukları da katılır. Davul-zurna çalınır ve böylece çocuğun sünnet olacağı bir gösteriyle ilan edilmiş olur.
Kirvelik müessesesi
Sünnet sırasında çocuk, varsa “kirve”si, yoksa bir yakınının kucağına oturtulur ve bacaklarının iki yana açılması sağlanır. Çocuğun kucağına oturduğu kimse, onun kollarını sıkı sıkıya tutar. Kesilmeden önce ve kesilme sırasında tekbir getirilir. Ayrıca “oldu da bitti maşallah” diye bilinen yaygın tekerleme söylenir. Kesme işlemini yerine getirenin adı,
“sünnetçi”dir. Günümüzde bu işi sağlık memurları yapmaktadır. Kent kesiminde bunlar, “fenni sünnetçi” diye kendilerini tanıtmaktadırlar. Sünnet törenine çağrılanlar hediyeler getiriler; tören sırasında da sünnetçiye ve çalgıcılara
tören sahibi tarafından hediye ve para verilir. Kirvelik kurumunun yaygın olduğu yerlerde kirve, çocuğu hediyelerle donattığı gibi, çocuğun yakınlarına da hediye verir. Karşılık olarak çocuğun babasının da kirveye armağan sunması âdettendir.