Dünya genelinde başta uluslararası taşımacılık olmak üzere yerel taşımada da her geçen gün alternatif ulaşım araçlarına yönelik teknolojik açılımlar devam ediyor. Hava ve deniz taşımacılığı karayoluna göre daha çok tercih edilmeye başlanırken tarihi süreç içerisinde kara yolunun gelişip alternatif araçlarla çeşitlenmesinde en önemli adım ise raylı taşıma sistemleri olmuştur.
Bu eksende Türkiye de "demir ağlarla" örülmeye çalışılırken sürece baktığımızda Türkiye ile birlikte pekçok Avrupa ülkesi de treni vazgeçilmez olarak tanımlamış ve modern ülkelerin kuruluş aşamasının temellerinde bu trenlerin büyük katkısı olmuştur.
Tarihi süreç içerisinde trenin serencamı
Tren, dünyada ilk kez 1800'lü yılların başında, İngiltere'de kullanılmaya başlandı.
Richard Trevithick adında bir mühendis ile İngiltere'nin Pennydarran bölgesinde bir maden sahibinin iddialaşmaları yüzünden tren akıllara girdi.
Mühendis Trevithick, 10 ton ağırlığındaki demir yükü, kendi yaptığı buharlı makineyle Pennydarran'dan Cardiff'e kadar raylı bir yol aracılığıyla hiç zorlanmadan taşıyabileceğini iddia ediyordu. Böylece 6 Şubat 1804 tarihinde Tram-Waggon adlı bir lokomotif 10 tonluk demir yükü ve ayrıca 70 yolculu bir arabayla Cardiff'ten hareket etti.
16 km uzunluğundaki Pennydarran-Cardiff yolu, beklemeler ve tamirler de hesaba katılırsa, tam 5 saatte aşılabildi.
Elde ettiği bu başarılı sonuca karşın Trevithick'in şansı yaver gitmemiş bu yeni makineyi daha fazla geliştirememiş ve böylece makinenin o günlerdeki yaygın ulaşım aracı hayvanlardan daha üstün ve etkin olduğunu ispatlayamamıştır.
Başka bir İngiliz öne çıktı
İşte bu nedenledir ki, trenin bulunuşu, başka bir İngiliz'e, George Stephenson'a mal edilir. Stephenson, daha sonraki yıllarda, peron, lokomotif ve vagon tasarımları çizmiş ve bunları gerçekleştirmiştir. Stephenson, 27 Eylül 1825'te yalnızca yolcu ve yük taşıyarak dünyanın ilk demiryolu taşımacılığını gerçekleştiren treni, İskoçya'da Darlingthon ile Stockton arasında kullandı. Yine Stephenson, bu tarihten beş yıl sonra saatte 24 km hızla gidebilen ve Rocket adını taşıyan yeni bir lokomotif modeliyle büyük ticari önemi olan Liverpool-Manchester hattındaki yarışmayı kazandı.
50 km uzunluğundaki Liverpool-Manchester hattından sonra, İngiltere'de on yıl içinde yapımı bitmiş veya tamamlanmış durumda olan demiryollarının uzunluğunun toplamı 2.000 km'ye ulaştı. 1831'de Amerika Birleşik Devletleri'nde, 1832'de Fransa'da, 1835'te Belçika ve Almanya'da, 1837'de Rusya'da ve 1848'de İspanya'da demiryolu kullanılmaya başlandı.
Türkiye elbette o tarihlerde başka bir dönem yaşamakta idi. Osmanlı'nın son dönemlerinde raylı sistemlere yönelik çalışmalar hız kazanmış ancak asıl somut adımlar ise yerel anlamda şehiriçi bağlamında Cumhuriyet ile birlikte hız kazanmaya başlamıştır.
