1-MUSUL OPERASYONU ZAMANLAMASI...Neden şimdi?
Musul'un IŞİD'den temizlenmesi noktasında herkes hem fikir.Bugüne kadar Kürt Yönetimi Musul Operasyonu sonrasında Musul'un nasıl yönetileceğinin belli olmaması nedeniyle operasyona çok istekli değildi. Irak merkezi yönetimi ise operasyonun bir an önce başlamasını istiyordu. Amerika seçimlerden önce Musul meselesini halletmek istiyor ve bu halletmeyi de Musul'u IŞİD'den temizlik olarak alıyor ve süreç hızlandı ve bu noktaya geldi.
2-MUSUL OPERASYONU İÇİN HANGİ GÜÇLER SAHADA?
Irak ordusu: Irak ordusunun en büyük gücünü Heşdi Şaabi milisleri oluşturuyorlar. Irak'ta başbakanlığa olan bu güçler içerisinde Telafer'den Bağdat'a gitmek zorunda kalan Şii Türkmenlerden, çeşitli Şii gruplara bağlı binlerce Şii militan bulunuyor. Heşdi Şaabi'nin en büyük özelliği Şiilerden oluşması ve Irak'ta şuana kadar IŞİD ile yapılan mücadelede sahadaki en etkin güç olması bunlar 40 Şii milis gücünün birleşimi yada çatı örgütü anlamına geliyor. Heşdi Şaabi'nin başında askeri olarak Hadi El Amiri bulunuyor. 1988 yılında İran'da Irak'a karşı savaşmış bir komutan. Daha önce Bedir Tugayları komutanı olarak bulunuyordu Heşdi Şaabi oluşturulunca bunun başına geçti. Irak Savunma Bakanlığı'nın bütçesinin büyük bir kısmı bu örgüte aktarılıyor. Irak Parlamentosuna verilen bir karar önerge ile bu gücün Irak ordusunun yerini alması isteniyor ve Heşdi Şaabi milisleri televizyonlarda açık açık Hz.Hüseyin'in öcünü alacağız söylemlerini dillendirince burada ciddi bir korkuyu beraberinde getirdi.
Irak Ordusu içerisinde bulunan ve komutanlığını Kürt Fazıl Berwari'nin yaptığı anti terör timlerinin çok ciddi saha da varlık gösterecekleri ifade ediliyor
Ninova Bekçileri: Eski Musul Valisi Esil El Nuceyfi başlarında. Aynı zamanda Musul bölgesinde bulunan Sunni aşiretlerin üyelerinden oluşuyor. Türkiye Başika'da bu gücün hepsini eğitti. Musul merkezine girmesi gereken esas güç olarak öne çıkıyor. Türkiye'nin sahada temas kurduğu en önemli güç olarak karşımıza çıkıyor ve bu gücün arkasında 34 aşiret bulunuyor. Türkiye bu aşiretleri zamanında Türkiye'de defalarca toplamış ve bu işin alt yapısını organize etmişti. Askeri gücü olarak eğitimli resmi olarak 4000 kişi bulunuyor. Bunun dışında gerek Musul içerisinde gerekse de Musul dışında sayıları on binleri geçen gücü de hazır tutuyorlar
Peşmerge: Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Peşmerge Bakanlığına bağlı Kürt güçleri…Bunları sayıları yaklaşık olarak 60 bin civarında ve bunların 40 bini Musul operasyonu için beş cepheye dağılmış durumda.
Uluslararası Koalisyon güçleri: Amerikanın başını çektiği ve bir çok ülkenin de desteklediği daha çok hava harekatıyla IŞİD mevzilerini bombalayan yerde de danışmanlık hizmetiyle ile diğer göçlerle iş birliği yapan askeri güç
Şengalde bulunan ve sayıca az olan PKK güçleri HPŞ (Şengal Savunma Gücü) var. KCK'da bölge Suriye sınırına yakın olduğu için oda Suriye'de bir güç bekletiyor. HPŞ ismiyle Haydar Şeşo liderliğinde bulunuyorlar…
Şebeklerin ve Hristiyanların da sayıca olsa az güçleri var ve bunlarda Peşmerge kuvvetleri içerisinde yer alıyorlar.
3-IŞİD MUSUL OPERASYONU İÇİN HANGİ HAZIRLIKLARI YAPTI?
IŞİD Musul Operasyonu için şehrin etrafında hendekler kazdı ve bunları ham petrollle doldurarak bunları yakarak uçakların görüş mesafesini engellemeye çalışıyor. Diğer taraftan özellikle eski Musul'da şehirde hendekler ve tünellerle evleri birbirine bağlamış durumda ve keskin nişancılarını çatıya yerleştirmiş durumda. Özellikle IŞİD'in deneyimli ve güçlü militanları Gayara Cephesine kaydırılmış durumda.IŞİD Ninova Bekçileri olarak adlandırılan Musul içerisinde de etkin olan güçlerin bir ayaklanmama çıkarmaması için şüphelendiklerini idam ediyor. Hapishanelerdeki mahkûmları dün itibariyle serbet bıraktı. IŞİD, Camilerde yaptığı anoslarla halkı direnişe çağırıyor. Canlı bomba ve tuzaklama yöntemleri de IŞİD'in Musul'da etkin kullanacağı diğer yöntemler…IŞİD'İN kullandığı bir diğer yöntemde her yeri mayınlaması…Özellikle Musul'da bir milyon iki yüz bin insanın yaşadığı düşünüldüğünde IŞİD'in bunları canlı kalkan olarak kullanma ihtimali de askeri uzmanları oldukça düşündürüyor…
IŞİD, Musul aslnaları adlı bir grup oluşturarak cepheden kaçanları infaz etmek için ayrı bir birim oluşturdu
4- MUSUL İÇİN HANGİ CEPHELER AÇILDI ve BUNLAR KİMİN DENETİMİNDE
Musul Barajı Cephesi -Peşmergenin denetiminde ve Musul'a 30 km uzaklıkta
Kesky Cephesi-Peşmerge denetiminde ve Musul'a 40 km uzaklıkta
Nawaran Cephesi-Peşmerge denetiminde ve Musul'a 18 km uzaklıkta…Bu Cephe Türk askerinin konumlandığı Başika Kampı'na en yakın cephe
Gwer cephesi-Peşmerge denetiminde ve Musul'a 48 uzaklıkta
Hazer Cephesi-Peşmerge denetiminde ve Musul'a 20 km uzaklıkta
Gayara cephesi-Irak Ordusu ve Heşdi Şabii denetiminde ve Musul'a 80 km uzaklıkta
5-BİR GÖÇ DALGASI OLUŞUR MU?
Musul operasyonu kadar belki de en çok merak edilen olguların başında Musul Operasyonun yol açacağı göç dalgası. Göç gerçekleşirse bunun hangi rakam aralığında olacağı kadar bunların hangi güzergahı da izleyeceği önemli. Eğer Musul'dan göç dalgası Kürt Yönetiminin bölgesine gelirse Kürt yönetimi ancak seksen-yüzbin insanı kabul edebileceğini ifade ediyor ve buna göre hazırlık yaptığını belirtiyor. Diğer taraftan ise Türkiye'ye yönelecek olan göç dalgasının da Türkiyeyi zor durumda bırakabileceği ifade ediliyor. Bu nedenle göç dalgası da aslında savaşın önemli bir argümanı olarak taraflarca masada tartışılıyor. Eğer Heşdi Şaabi Musul merkezine girmez ve Musullular bir mezhep savaşı yaşanmayacağına ikna olurlarsa göç dalgası çok büyük olmaz ama bunlar gerçekleşirse yüzbinlerce insan yollara düşmek durumunda kalabilir…Uzmanların da belirttiği gibi mesele Musul'un bombalanmasından ziyade daha sonra Irak hükümetinin bunları baba gibi kucaklaması gerekiyor ki güç dalgası oluşmasın.
Türkiye açısından bu göç dalgasında en çok dikkat edilen yapılardan biri de Sincar'ın altından Telafer üzerinden PKK'nın yapacağı bir provakasyonla Zho üzerinden bir göç dalgasına zemin hazırlaması ki özellikle Türkiye sınırında bekletilen askeri güçlerin bu durumda içeri girebilecekleri ifade ediliyor
6-MUSUL'UN PARÇALANMA İHTİMALİ SÖZ KONUSU MU?
Musul 1920'den beri Irak Devrimlerinin ana merkezi olmuş bir kent. Bu nedenle kentin kendine ait bir kültürü bulunuyor. Musul Operasyonu ile birlikte Musul'un kimin egemenliğinde olacağı yada kimler tarafından yönetileceği çokça tartışılıyor. Musul'u ikiye bölen Dicle Nehri Musul'un hem savaşta hem sonrasında kaderini belirleyecek en önemli etken olarak karşımıza çıkıyor. Diğer taraftan Musul Vilayetine yakın yerlere bakıldığında şimdiden parçalanmış Musul haritaları bütün tarafların elinde geziyor. Bu haritalara göre Musul'un parçalanması şöyle gündeme gelecek.Özellikle Ezidilerin yoğun yaşadığı Sincar bölgesi ayrı bir bölge olarak özerk bir hale gelebilir ve Kürt yönetimine bağlanabilir, Telafer Bölgesi Şii Türkmeni ve Sunni Türkmeni ile birlikte özerk bir hale gelebilir ve Türkiye'nin koruma kalkanında yer alır.Nitekim Türkmenlerin hem Peşmerge Ordusunda hem Nuceyfi güçlerinde hem de Heşdi Şaabi'de olduğunun altını çizmek gerekiyor… Diğer taraftan Ninova Ovası olarak adlandırılan ve genellikle farklı dini grupların özellikle Hristiyanların yaşadığı Bartalla-Şeyhan-Tilkef gibi yerlerde de federe bölge kurulması gündeme gelebilir. Bütün bu bölünmüşlüğe ek olarak İran'ın Miğdadi-Samarra-Tıkrit-Beyci-H azar-Bağaç üzerinden bir Şİİ Hilali oluşturmaya çalıştığı da biliniyor ve Musul'un bu noktada çok büyük önemi gözüküyor
7- OPERASYONDA RİSKLER NELERDİR?
1-Sincar Bölgesinde PYD'nin tamamen kaos amaçlı ve Telaferdeki topluma dönük bir provakasyonu bir gücü tetikliyebilir. Her ne kadar Kürt Yönetimi bu cephede kendileri dışında kimseye izin vermeyeceklerini ifade etse de Türkiye'nin bu noktada ciddi endişeleri bulunuyor
2-Sahadaki hiçbir gücün IŞİD ile savaşılacağı ve IŞİD sonrası Musul'un durumu hakkında uygulanabilir bir planının olmayışı ciddi bir kaosu beraberinde getirebilir
3- Heşdi Şaabi Musul merkezine girmeye kalkarsa bunları durduracak herhangi bir güç bulunmuyor
4-Kürt Yönetimi temel olarak göç ve kaosun Kürt bölgesine girmemesine odaklanmış durumda. Bir taraftanda Fırat'ın doğusuna yönelik olarak Musul'un doğu-batı şeklinde bölünmesine hazırlıklı olduğu gözleniyor buda bölgede başka bir kaosu tetikleyebilir.Jeopolitik bir risk olarak karşımıza çıkıyor
5-Musul'a operasyon yapacak olan güçler kendi cephelerinde kendi bölgelerini korurlarsa bu parçalanmış bir Musul'u beraberinde getirebilir. Bu noktada Şengal'in ayrı Telafer'in ayrı Bartalla-Şeyhan Tikef olarak adlandırılan Musul düzlüğünün de ayrı bölgeler olarak öne çıkma ihtimali çok belirgin olarak öne çıkıyor. Bu bölgelerin kime bağlanacağı ve kimlerin de bu bölgelere hakim olacağı yeni bir çatışmayı beraberinde getirebilir
6-Musul Operasyonu iyi kurgulanmazsa ciddi anlamda Sunni-Şii çatışmasını beraberinde getirebilir ki buda beraberinde yeni bir göç dalgası oluşturur
7-Musul'da oluşacak olan bir güç dalgası ile birlikte bölgedeki kaosun derinleşmesi ateşlenebilir. Bir taraftan Kürdistan Hükümeti en fazla 80 bin-100 bin arasında bir kamp kurabileceklerini ve bunların masraflarının karşılanması için BM'ye başvurduklarını ifade ettiler. Eğer Musul'dan gelecek olan güç dalgası Erbil'e doğru akar ve bu sayı yüzbinleri aşarsa Kürdistan Yönetiminin bunlara hazırlıklı olmadığı gerçeği ortaya çıkıyor bu durumda ne olacak sorusu belirsizliğini koruyor. Yine göç dalgası Türkiye'ye doğru akmaya başlarsa buda boşaltılmış bir Musul anlamına gelecek ve buda Musul'un yarını için yeni bir çatışmayı ve kaosu beraberinde getirecek
8-IŞİD'in Musul içerisinde sivilleri canlı kalkan olarak kullanma ihitmali yada Musul'u terk etme noktasında yapacağı tahrifatın yol açacağı kaosu da hesaplamak gerekiyor
9-Musul Operasyonun en büyük çıkmazı IŞİD püskürtüldükten sonra Musul'u kimlerin yöneteceği ve Musul'un ne olacağı sorusunun cevabının verilmeyişi ayrı bir risk olarak karşımıza çıkıyor
10-Bölgede esas belirleyici olarak Türkiye-İran ve Amerika etkin durumda. Amerikan politikalarının sürekli değişimi ve Musul operasyonunu bir iç seçim malzemesi olarak görmesi ciddi bir güven bunalımı oluşturmuş durumda
