Al Jazeera'den Didem Özel Tümer'in haberine göre, Meclis Başkanlığı için başvuru süresi dolmadan partilerin adayları netleşti. AK Parti'den Sivas milletvekili İsmet Yılmaz, CHP'den Antalya milletvekili Deniz Baykal, MHP'den İstanbul milletvekili Ekmeleddin İhsanoğlu ve HDP'den Mersin milletvekili Dengir Mir Mehmet Fırat aday olarak açıklandı. 7 Haziran seçimleri sonucunda AK Parti 258, CHP 132, MHP ve HDP de 80 milletvekili çıkardı. Hiçbir partinin Meclis Başkanlığı için kendi adayını desteksiz çıkarmasına imkân vermeyen bu tablo, 13 yıl sonra ilk kez Meclis Başkanının AK Parti'den olmayabileceği sonucunu ortaya çıkarıyor.
4 turdan oluşan Meclis Başkanlığı seçimi için ilk iki turda adayların 367 ya da üçüncü turda 276 çoğunluğu sağlamasını zorunlu kılıyor. Seçimin dördüncü tura kalması halinde ise 3. turda en çok oy alan 2 aday yarışıyor, en fazla oyu alan Meclis Başkanlığı sıfatını kazanıyor. İşte bu durum, Meclis Başkanlığı seçimlerinin tamamlanmasının hemen ardından başlayacak koalisyon turları için bir prova ortamı olarak yorumlandı. Çünkü seçim süreci koalisyon kurmak isteyen partilerin karşılıklı jestler yapmasına imkân veriyor.
Partiler rahatsız oldu
Ancak bu bakış açısı partileri rahatsız etti. Örneğin AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, halen Geçici Meclis Başkanlığı görevini sürdüren CHP adayı Baykal'ın bir “AKP – CHP koalisyonu için ilk işaret olduğu yorumlarıyla ilgili bir soruya şöyle yanıt verdi:
“Hepimizin Sayın Baykal'ın adaylığına saygısı var. Son derece başarılı bir şekilde yemin törenini tamamlamamıza katkıda bulundu. Ama Sayın Baykal CHP'nin adayı. Partimizin adayı İsmet Yılmaz. Koalisyon görüşmeleri başlamadan, sanki pazarlık parçası gibi telakki edilmesini kesinlikle doğru bulmam. Ve en büyük gruba sahip olan parti olarak da siyasi teamüller bir iki istisna dışında, meclis başkanının en büyük siyasi gruba sahip partiden çıkmasıyla meydana gelmiştir. Kişisel ilişki anlamında saygımız, hürmetimiz vardır. Ama Meclis Başkanlığı koalisyon görüşmelerinin bir parçası değil. Bu süreç Meclis Başkanlığı seçimi ve Sayın Cumhurbaşkanımızın beni görevlendirmesiyle başlayacaktır.”
Üstelik Davutoğlu, salı günü yapılacak ilk tur seçimlerinde Başkanlığı kazanacaklarını savundu. Oysa bu matematiksel açıdan oldukça zor.
Başkanlık seçiminde matematik
Gizli oyla yapılan Meclis Başkanlığı seçiminin ilk iki turunda üye tam sayısının (550) üçte iki (367) çoğunluğu gerekiyor.
AKP'nin bu iki turda adayını seçtirebilmesi ancak dışardan destek ile mümkün. Tüm partilerin milletvekili sayısı ilk iki tur için gerekli olan 367'nin altında. Meclis teamülleri gereği partiler ilk iki turda kendi adaylarını bir sonuç alamayacaklarını bilseler bile destekleyecekler.
Eğer başkanlık yarışı partiler açısından bir koalisyon provasına dönüşecek olursa “taktik” büyük olasılıkla üçüncü turdan itibaren başlayacak.
Çünkü yine hiçbir parti üçüncü tur için gerekli olan 276 oyu tek başına sağlayamıyor.
Muhalefet AKP'ye destek vermez ve kendi arasında anlaşırsa muhalefetten bir ismi Başkan yapabilir. Bu noktada MHP ve HDP; AK Parti'den sonra en çok milletvekili sayısına sahip olan CHP'ye jest yaparak onun adayını seçtirebilir. Ya da aynı şekilde cumhurbaşkanlığı için CHP ve MHP'nin “çatı aday” olarak gösterdiği bu seçimde MHP adayı olan İhsanoğlu için CHP bir jest yapabilir. Üç partinin oyu 292'ye ulaşıyor. Ancak burada da partiler açısından önceden yapılan bazı bağlayıcı açıklamalar var.
Partiler açısından adaylar
AK Parti'de seçimin hemen ardından muhalefet partilerinden gelen “AK Parti'siz koalisyon” söylemi rahatsızlık yarattı. AK Parti'de genel eğilim, Meclis Başkanlığı seçiminde sonuna kadar kendi adayının arkasında durması.
AK Partililere göre muhalefet partilerinin ‘samimiyetlerini' gösterecekleri tavırları üçüncü turda ortaya çıkacak. Üçüncü turda Meclis Başkanı seçilebilmek için 276 oy yeterli. CHP – MHP ve HDP'nin sandalye sayısı toplamı 292.
Ancak MHP ve HDP'den, birbirlerinden destek görecekleri hiçbir oluşumun içinde olmayacaklarına dair açıklamalar yapıldı.
Al Jazeera'ya değerlendirme yapan bir isim “MHP, HDP'nin dışardan destek verdiği bir koalisyon formülünü kabul edemeyeceğini söylüyor. Bakalım HDP'nin desteği ile muhalefetten bir ismin Meclis Başkanı seçilmesini kabul edebilecek mi? MHP seçimden sonraki yaklaşımında samimi ise HDP'nin desteklediği hiçbir oluşumda yer almamalı, dolayısıyla gerekirse genel kuruldan çıkmalı” dedi.
Bu tespit AK Parti'nin kendi adayı açısından da işine yarıyor. Örneğin, AK Partililerin söylediği gibi üçüncü turda 20 – 30 kadar MHP'li vekil oylamaya katılmazsa AKP adayı Yılmaz'ın seçilme şansı artıyor.
AK Parti muhalefet partilerinin anlaşamaması olasılığı nedeniyle, sonuna kadar kendi adayının arkasında durup, gerekirse en fazla oy alan iki adayın yarışacağı dördüncü turda kendi adayını başkan yapmaktan yana.
Baykal'a bakış
Deniz Baykal'ın seçilmesi için tek yol var. AK Parti ile anlaşma.
Çünkü HDP, Deniz Baykal ismine kesinlikle karşı çıkıyor. Parti yetkilileri Baykal ismine oy vererek ya da dolaylı yoldan oylamaya katılmayarak, destek olma ihtimalleri olmadığının ısrarla altını çiziyor. Bu durumda Baykal'ın dördüncü turda bile olsa seçilebilmesi için AK Parti'den destek alması gerekiyor.
MHP'den Baykal'ın adaylığına ilişkin yansıyan ilk tepkiler, partinin Baykal'ın adaylığına destek vermesinin çok zayıf olduğu yönündeydi. Gerekçe de Baykal'ın eski ve yeni iki görüşmesi.
Baykal'ın daha önce Erdoğan'ın siyasete dönüşünün önünün açılması konusunda yaptığı içeriği açıklanmayan görüşme MHP'nin çekincesi. MHP'nin Baykal'a sıcak bakmamasının nedenlerinden biri de seçimin hemen ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşme. MHP Baykal'ın adaylığını CHP – AKP yakınlaşması olarak değerlendiriyor. Baykal, 7 Haziran Genel Seçimi'nin ardından da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Dışişleri Konutu'nda bir araya gelmişti.
Bu açıdan Deniz Baykal'ın MHP lideri Devlet Bahçeli ile Cuma günü gerçekleştirdiği destek arayışı görüşmesinden sonra yaptığı açıklama bu çekinceleri gidermeye dönüktü:
"Kendisini temaslarım konusunda bilgilendirdim. Çok yararlı bir görüşme oldu. Temaslar konusunda bende var olan bilgileri kendisine aktardım"
HDP'nin tavrı
HDP'de de tavır diğer partilerin adaylarına bakıp zemin yoklamaktan yana. Şimdilik en zayıf ihtimal HDP'nin AK Parti'nin adayını desteklemesi. Partinin Deniz Baykal'ın adaylığına ilişkin duruşu da net, kesinlikle destek olunmayacak
Başkanlık seçimi süreci
Meclis Başkanlığı için son başvuru tarihi 27 Haziran gecesi saat 24:00. Seçim için ilk tur oylama 30 Haziran Salı günü yapılacak. İkinci tur oylamanın da aynı gün yapılması kararı alındı. Üçüncü ve dördüncü turlar ise 1 Temmuz'da yapılacak.
