Demir eksikliği, özellikle kadınlar ve bitki bazlı diyet uygulayanlar arasında yaygın bir sorundur. Ancak belirtileri zor fark edilir. İşte demir eksikliğine işaret eden bazı gizli belirtiler ve bu konuda neler yapılabileceğine dair öneriler...
DEMİR EKSİKLİĞİ NEDEN YAYGIN?
2021'de The Journal of Nutrition'da yayımlanan bir çalışmaya göre, Amerikalı kadınlar gıda yoluyla yaklaşık %10, erkekler ise %7 daha az demir alıyor. Bu azalma, kırmızı et tüketimindeki düşüş ve bitki bazlı protein kaynaklarına yönelme ile ilişkilendiriliyor.
Ayrıca, modern tarım teknikleri topraklardaki demir seviyesini düşürdüğü için et, baklagiller ve kayısı gibi demir açısından zengin besinlerde de demir miktarı azalmış durumda. Demir takviyeli tahıl ürünlerini sınırlayanlar da demir eksikliği riski taşıyor.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Demir eksikliği anemisi (DEA) riski, demir ihtiyacı yüksek olan gruplarda daha fazladır. Menopoz öncesi kadınlar, adet dönemlerinde kan kaybettikleri için erkeklerin ihtiyaç duyduğundan iki kat daha fazla demire ihtiyaç duyar.
Hamile kadınlarda ise bebek gelişimi için %50'den fazla ek demire gereksinim duyulmaktadır. Veganlar ve vejetaryenler ise çoğunlukla bitki kaynaklı demir (non-hem demir) tükettikleri için, demir emiliminde güçlük yaşayabilirler.
GİZLİ BELİRTİLERİ FARK ETMEK ZOR OLABİLİR
Demir eksikliği genellikle yavaş yavaş gelişir ve belirtileri kolayca göz ardı edilebilir. Hafif eksikliklerde bile belirtiler günlük yaşamı etkilemeye başlamadan fark edilemeyebilir. Aşağıdaki belirtiler, demir eksikliğine dair ipuçları verebilir:
1. SÜREKLİ YORGUNLUK
Yorgunluk, demir eksikliğinin en yaygın belirtilerindendir. Demir eksikliği olan kişilerde, uyku sorunları ve stres gibi diğer etkenlerle karıştırılabilse de, ani yorgunluk değişimleri demir seviyelerinin düşüklüğüne işaret edebilir.
2. SÜREKLİ ÜŞÜMEK
Demir, vücudun sıcaklık dengesini düzenleyen tiroid hormonları için gereklidir. Demir eksikliği, eller ve ayaklarda sürekli bir soğukluk hissine yol açabilir.
3. NEFES DARLIĞI
Demir, oksijenin vücuda taşınmasını sağlar. Yeterince demir olmadığı durumlarda nefes darlığı gibi belirtiler ortaya çıkabilir, bu da kardiyo aktivitelerinde zorlanmanıza neden olabilir.
4. SİNİRLİLİK
Demir eksikliği olan kişilerde sinirlilik artabilir. Özellikle ergenlerde yapılan araştırmalar, demir eksikliği olanların daha fazla sinirlilik yaşadığını göstermektedir.
5. SAÇ DÖKÜLMESİ VE KIRILGANLIK
Saç dökülmesi demir eksikliğine işaret eden bir başka belirtidir. Özellikle kadınlarda, saç dökülmesi ve kırılgan saçlar, demir eksikliğinin bir sonucu olabilir.
6. DEPRESYON
Demir, serotonin ve dopamin gibi nörotransmitterlerin üretimi için gereklidir. Düşük demir seviyeleri, ruh hali üzerinde etkili olabilir ve depresyon belirtilerini artırabilir.
7. ENFLAMATUAR DURUMLAR
Çölyak hastalığı veya inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) gibi durumlar, demir emilimini olumsuz etkileyebilir. Kronik inflamasyon, demir seviyelerini düşürebilir.
RİSK GRUPLARI VE KOMPLİKASYONLAR
Demir eksikliği, özellikle kadınlar, çocuklar, vejetaryenler ve sık kan bağışı yapanlar arasında daha yaygındır. Tedavi edilmezse, kalp sorunları ve hamilelikte risk artışı gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Kaynak: Healthline, Mayo Clinic, Eating Well, Habertürk
