Dünya Sağlık Örgütü'nün 'demansa halk sağlığı yanıtına ilişkin küresel durum raporuna' göre, dünya çapındaki ülkelerin yalnızca dörtte birinin demanslı kişileri ve ailelerini desteklemek için ulusal bir politikası, stratejisi veya planı olduğu ortaya konuldu.Bu ülkelerin yarısı DSÖ'nün Avrupa Bölgesi'nde ve geri kalanı diğer bölgeler arasında bölünmüş durumda. Bun karşın Avrupa'da bile, birçok planın süresi doluyor veya dolmuş durumda.Bu da hükümetlerin yenilenmiş taahhütlerine ihtiyaç olduğunu gösteriyor.
Kaç kişi demans hastası?
Rapora göre demansla yaşayan insan sayısında artır sürüyor. DSÖ, 55 milyondan fazla insanın (kadınların %8,1'i ve 65 yaş üstü erkeklerin %5,4'ü) demansla yaşadığını tahmin ediyor. Bu sayının 2030'da 78 milyona, 2050'de 139 milyona çıkacağı tahmin ediliyor.Demansa, Alzheimer hastalığı veya felç gibi beyni etkileyen çeşitli hastalık ve yaralanmalar neden oluyor. Hafıza ve diğer bilişsel işlevlerin yanı sıra günlük görevleri yerine getirme yeteneğini etkiliyo. Demansla ilişkili engellilik, durumla ilgili maliyetlerin önemli bir itici gücü.
Küresel maliyeti 1,3 trilyon dolar
2019 yılında demansın küresel maliyetinin 1,3 trilyon ABD doları olduğu tahmin ediliyordu. Maliyetin 2030 yılına kadar 1,7 trilyon ABD Dolarına veya bakım maliyetlerindeki artışlar için düzeltilirse 2,8 trilyon ABD Dolarına yükseleceği tahmin edilmekte.Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus ise açıklamasında "Demans milyonlarca insanın anılarını, bağımsızlığını ve onurunu çalıyor, ama aynı zamanda tanıdığımız ve sevdiğimiz insanları da çalıyor" dedi. "Dünya demanslı insanları yüzüstü bırakıyor ve bu hepimizi üzüyor. Dört yıl önce, hükümetler demans tedavisini iyileştirmek için net bir dizi hedef üzerinde anlaştılar. Ancak hedefler tek başına yeterli değildir. Demansı olan tüm insanların hak ettikleri destek ve haysiyetle yaşayabilmelerini sağlamak için ortak eyleme ihtiyacımız var.” yorumunda bulunmuştu.
Düşük gelirli ülkelerde daha fazla
Rapor, hem demans hastalarına yönelik bakım açısından hem de hem resmi hem de gayri resmi ortamlarda bu bakımı sağlayan kişilere destek açısından ulusal düzeyde desteğin acilen güçlendirilmesi ihtiyacının altını çiziyor.
Demansı olan kişiler için gerekli bakım, temel sağlık hizmetlerini, uzman bakımı, toplum temelli hizmetleri, rehabilitasyonu, uzun süreli bakımı ve palyatif bakımı içermekte. DSÖ'nün Küresel Demans Gözlemevi'ne rapor veren çoğu ülke (%89), demans için bazı toplum temelli hizmetler sunduklarını söylese de, yüksek gelirli ülkelerde hizmet, düşük ve orta gelirli ülkelere göre daha yüksek.
Sağlık ve sosyal bakım hizmeti
Sağlık ve sosyal bakım sektörleri tarafından sağlanan hizmetlerin türü ve düzeyi, öncelikle aile üyeleri tarafından sağlanan enformel bakımın düzeyini de belirlemekte. Gayri resmi bakım, bunamanın küresel maliyetinin yaklaşık yarısını oluştururken, sosyal bakım maliyetleri üçte birinden fazlasını oluşturuyor. Düşük ve orta gelirli ülkelerde demans bakım maliyetlerinin çoğu, resmi olmayan bakıma (%65) atfedilebilir. Daha zengin ülkelerde kayıt dışı ve sosyal bakım maliyetlerinin her biri yaklaşık %40.
DSÖ Beyin Sağlığı Birimi Başkanı Dr Tarun Dua ise şu değerlyendirmeyi yapıyor: "Daha iyi bir başarı şansına sahip olmak için, demans araştırma çabalarının net bir yönü olması ve daha iyi koordine edilmesi gerekiyor" dedi. "DSÖ, Demans Araştırma Planı'nı bu nedenle geliştiriyor, araştırma çabalarına yapı sağlamak ve yeni girişimleri teşvik etmek için küresel bir koordinasyon mekanizması.” Gelecekteki araştırma çabalarının önemli bir odak noktası demanslı kişilerin ve onların bakıcılarının ve ailelerinin dahil edilmesi olmalıdır.Şu anda Küresel Demans Gözlemevi'ne rapor veren ülkelerin üçte ikisi, demanslı kişileri “nadiren” içeriyor veya hiç içermiyor."