Çocuk belli bir döneme geldiğinde artık çevreden ya da aile büyüklerinden bazı söylenmeler başlar. Aile büyükleri “biz seni bu yaşta alıştırmıştık” veya akran çocukları olan tanıdıklar “biz çoktan bitirdik, siz daha başlamadınız mı?” diye sizi zorlayabilirler. Bazen de “çocuk daha çok küçük, bırakın zamanı geldiğinde çocuk zaten kendisi söyler” diye telkinde bulunurlar.
Peki tuvalet eğitimi nasıl verilir? Ne zaman başlamak gerekir? Neler yapmak gerekir? Neler yapılmamalıdır?
Tuvalet eğitimi çocuğun gelişimine bağlı olarak 24-36 aylar arasında verilmelidir. Daha erken dönemde çocuğu temiz kalmaya zorlamak ve bu anlamda çocuğa baskı kurmak, hem ondan yapamayacağı bir şeyi istemek anlamına gelir, hem de ileriki yaşlarında birçok ruhsal sorunlara neden olabilir. Yine aynı şekilde bu süreci ertelemek, çocuğun kendi kendine söylemesini beklemek de çocuğun tuvalet eğitimin gecikmesine hem de başka ruhsal sorunlara yol açabilmektedir.
Bazı çocuklar önce çiş eğitimini bazı çocuklar ise önce kaka eğitimini tamamlayabilir. Ancak genel olarak her iki eğitim de aynı anda verilebilir. Çocuğun kakasını 4 yaşına kadar söylememesi normal karşılanabilir. Tuvalet eğitimi sırasında gece altını ıslatması da 5 yaşına kadar sürebilir ve bu normal karşılanmalıdır. Özellikle günümüzde eğer çalışan anne babalar olduğu için çocuğun kreş yaşından önce tuvalet alışkanlığı kazanması çocuğun sosyal ortamında daha rahat olmasını sağlayacaktır.
Tuvalet eğitimi sürecinde asıl önemli olan çocuğun ve tuvalet eğitimi verecek ebeveynin de hazır olması gerekir. Çocuğun hazır olması demek kas gelişiminin yeterli olması, tuvalet eğitimi alabilecek düzeye gelmiş olmasıdır. Aynı zamanda da psikolojik olarak da hem çocuğun hem de tuvalet eğitimini verecek ebeveynin hazır olması bu eğitim sürecini kolaylaştırır.
Çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olduğunun göstergeleri;
Eğer çocuğunuz yürüyebiliyorsa
Basit komutları yerine getirebiliyorsa
Kendi kendine giysilerini giyinip çıkartabiliyorsa
Gün içinde 2-3 saat kuru kalabiliyorsa
Altı ıslak olduğunda bundan rahatsız olduğunu belirtiyorsa
Tuvalete gitmede belli bir rutin oluşmaya başlamışsa, çocuğunuz tuvalet eğitimi için hazır demektir.
Çocuğun gelişimsel olarak yaşı uygun ve bu belirtilerle hazır olsa bile bazen tuvalet eğitiminde çeşitli zorluklar yaşanabilir. Bu zorlukların da farklı nedenleri olabilir.
Tuvalet eğitimi sürecinde yaşanan zorluklar;
Çocuğun süre gelen kabızlığının olması
Eğitim verecek kişinin psikolojik olarak hazır olmaması, aşırı sinirli ve gergin olması.
Tuvalet eğitimini birden fazla kişinin ve farklı yöntemlerle vermeye çalışması.
Bu süreçte çocuğun hayatında yeni bir kardeşin olması, bakıcının değişmesi veya ev değişikliği gibi önemli bir değişiklik olması gibi birçok neden çocuk hazır olsa bile eğitim sürecinde zorluklar ve sorunlar yaşanmasına neden olabilir.
Tuvalet alışkanlığı kazandırma sürecinin anahtar kelimesi “sabır”dır. Çünkü bu eğitim uzayabilir, bazen geri adımlar atılabilir. Önemli olan sabrı kaybetmeden, öfkelenmeden, sakin kalarak ve vazgeçmeden eğitime devam etmektir.
Çocuğun ve kendinizin hazır olduğunu düşünerek başladığınız eğitim sırasında eğer çocuk tuvalete ya da lazımlığa oturmaya aşırı tepki gösteriyorsa, sifon sesinden korkarak ağlayarak tuvaletten kaçıyorsa, daha önceleri düzenli olarak yapmasına rağmen kabızlık yaşamaya başladıysa ya da ağrılı bir şekilde tuvalete gitmeye başlamışsa, tuvalete gitme zamanı yaklaştığında huysuzlaşıyor ve inatlaşıyorsa o zaman bu durumu tekrar gözden geçirmeniz ve belki de kısa bir ara vermeniz, tekrar bir değerlendirme yapmanız gerekir.
Tuvalet eğitimi için ipuçları Tuvalet eğitimi aile için bir görev değildir. Bu süreç çocuğun gelişiminin bir parçasıdır. Ailenin yapması gereken ise çocuğun bu süreci sağlıklı tamamlaması için ona yön vermek ve destek olmaktır. Tuvalet eğitimine başladığınız zaman bezi çıkartın. Çocuk bezliyken tuvalet eğitimi yapılamaz. Zaman zaman bezi takmak, zaman zaman bezi çıkartmak tuvalet eğitimini aksatacaktır. Tuvalet eğitimi başlar başlamaz bez tamamen çıkartılmalı, gece için çocuğun altına bir şey serilerek tedbir alınabilir. Ancak eğitime başlanmasıyla her ne koşulda olursa olsun çocuk tekrar bezlenmemelidir. Çünkü her bezlenme tuvalet eğitiminin yeniden başlamasıdır ve süreci uzatacaktır. Tuvalet eğitimi lazımlık veya klozete konulacak bir adaptörle yapılabilir. Genellikle bu süreçte hangi yola başvuracakları konusunda bir karmaşa yaşarlar. Burada önemli olan sizin tercihinizdir, lazımlık ya da adaptör kullanmanız sonucu değiştirmez. Ama önemli olan eğitime başlamadan önce çocuğu lazımlığa ya da tuvalete alıştırmaktır. Bunun için de eğitime başlamadan önce tuvalete ya da lazımlığa oturtmak, orayı bir oyun ve alışkanlık kazanabileceği bir yer haline getirmek eğitim sürecini kolaylaştırır. Eğitim sürecinde belli aralıklarla çocuğu tuvalete götürmek gerekir. Çocuklar genellikle çişlerini uzun süre tutamazlar. Bu nedenle çişleri olduğu anlaşıldığı anda mutlaka tuvalete ulaştırılmaları gerekir, yoksa altına kaçırma kazaları olabilir. Böyle kazalar olduğunda da çocuklara kızılmamalıdır. Eğitim süresince çiş için genellikle 2-3 saatte bir, kaka için de her yemekten sonra çocuğu belli bir süre tuvalete oturtmak ya da ona sormadan direkt giderek çocuğun tuvaletinin olup olmadığını orda anlamasını sağlamak eğitim sürecini kolaylaştıracaktır. Tuvalet eğitimi sürecinde çocuğa kendinin giyip çıkartabileceği giysiler giydirilmelidir. Eğitim sürecinde çocuğa sık sık tuvalete gidip gitmeyeceğini sormamak gerekir. Sürekli bu soruyu sormak sorunlara yol açabilir. Çocuk bu durumu içinde büyütebilir, bunun çok önemli bir konu olduğunu düşünebilir veya sizinle bir inatlaşma içine girebilir. Bunun yerine çocuğu belli aralıklarla tuvalete getirmek, onu tuvalete oturtmak daha iyi sonuç verecektir. Tuvalet eğitiminde en büyük ödül “aferin”dir. Bu süreçte çocuk tuvaletini yaptığında büyük tepkiler vermek, alkışlamak veya farklı ödüller vaad etmek süreci zorlaştırır. Ancak “aferin” sadece tuvaletini yaptığı zaman değil buna çaba gösterdiği zaman da söylenmesi gereken bir sözdür.
Son olarak unutulmamalı ki; tuvalet eğitiminin kısa sürede tamamlanması çocuk veya ailenin başarısı ya da başarısızlığı değildir. Çünkü tuvalet eğitimi çocuğun gelişiminin normal bir parçasıdır.
