Demir, vücudun sağlıklı çalışması için olmazsa olmaz bir mineraldir. Eksikliği durumunda yorgunluk, solgunluk, baş dönmesi gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Peki ama vücudumuzda nasıl çalışır, eksikliğini nasıl anlarım?
Demir nedir ve vücutta ne işe yarar?
Demir, vücudumuz için hayati öneme sahip bir mineraldir. En önemli görevi, oksijen taşıyan hemoglobin adlı proteinin yapısında bulunarak kan hücrelerine oksijen taşınmasını sağlamaktır. Aynı zamanda miyoglobin adı verilen kas dokusundaki proteinin bileşenlerinden biri olup kaslara oksijen depolanmasına yardımcı olur.
-
Bağışıklık sistemini destekler, hastalıklara karşı direnci artırır.
-
Beyin fonksiyonlarını güçlendirir, konsantrasyonu artırır.
-
Enerji üretimine katkı sağlar, yorgunluk hissini azaltır.
-
Hücre yenilenmesini destekleyerek saç ve tırnak sağlığını korur
Demir eksikliği nedir?
Demir eksikliği, vücutta yeterli miktarda demir bulunmadığında ortaya çıkar ve genellikle demir eksikliği anemisi (kansızlık) olarak bilinir. Demirin yeterli olmaması, kırmızı kan hücrelerinin azalmasına neden olur ve vücudun oksijen taşıma kapasitesi düşer.
Demir eksikliğinin belirtileri
Demir eksikliğinin erken aşamalarda belirti vermemesi mümkündür. Ancak ilerlediğinde şu semptomlar ortaya çıkabilir:
-
Kronik yorgunluk ve halsizlik (Vücuda yeterince oksijen taşınmadığı için enerji düşüklüğü hissedilir.)
-
Baş dönmesi ve bayılma hissi
-
Soluk cilt, dudak ve göz içlerinde solgunluk
-
Nefes darlığı ve çarpıntı (Hücrelere yeterli oksijen gitmediğinden kalp daha fazla çalışmak zorunda kalır.)
-
Baş ağrısı ve odaklanma güçlüğü
-
Tırnaklarda kırılma, saç dökülmesi
-
Ellerde ve ayaklarda üşüme hissi
-
Ağız kenarında yaralar, dilde hassasiyet ve şişme
-
Toprak, buz veya kağıt gibi maddeleri yeme isteği (pika sendromu)
Demir eksikliği nasıl anlaşılır?
Demir eksikliğinin kesin teşhisi için kan testi gereklidir. Doktorunuz, şu testleri isteyebilir:
-
Hemoglobin ve hematokrit testleri (Kan hücrelerinin sayısını belirler.)
-
Serum demir testi (Kandaki demir seviyesini ölçer.)
-
Ferritin testi (Vücuttaki demir depolarının durumunu gösterir.)
-
Total demir bağlama kapasitesi (TİBK) testi (Vücudun demir taşıma kapasitesini değerlendirir.)
Demir eksikliği olanlar nasıl beslenmeli?
Demir eksikliğini gidermek için beslenme düzeninde bazı değişiklikler yapmak oldukça etkili olabilir. İşte demir eksikliğine karşı öneriler:
1. Demir Açısından Zengin Besinler Tüketin
-
Kırmızı et (sığır eti, kuzu eti)
-
Sakatat (özellikle karaciğer)
-
Beyaz et (tavuk, hindi, balık)
-
Yumurta (özellikle sarısı)
-
Koyu yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, roka)
-
Baklagiller (mercimek, nohut, fasulye)
-
Kuruyemişler (badem, fındık, kabak çekirdeği)
-
Tam tahıllar (yulaf, bulgur, kepekli ekmek)
-
Kuru meyveler (kuru üzüm, hurma, kayısı)
2. C Vitamini ile Birlikte Tüketin
C vitamini, demirin emilimini artırır. Demir açısından zengin besinleri şu besinlerle tüketebilirsiniz:
-
Portakal, mandalina, limon
-
Domates, kırmızı biber
-
Maydanoz, kuşburnu
3. Çay ve Kahve Tüketimini Azaltın
Çay ve kahvedeki tanenler, demir emilimini azaltır. Özellikle yemeklerden hemen sonra tüketmek yerine en az 1 saat beklemek faydalıdır.
4. Demir Takviyesi Gerekebilir
Eğer ciddi bir demir eksikliğiniz varsa, doktor önerisiyle demir takviyesi kullanabilirsiniz. Ancak takviyeler mide rahatsızlığı yapabilir, bu yüzden tok karnına ve C vitamini ile almak daha etkili olabilir.
5. Demir İçeriği Yüksek Kombinasyonlar Deneyin
-
Kırmızı et + limonlu yeşil salata
-
Mercimek çorbası + bol limon
-
Kuru kayısı + badem atıştırmalığı
-
Ispanak yemeği + yoğurt yerine C vitamini kaynağı sebzeler
Düzenli ve dengeli bir beslenme ile demir seviyenizi artırabilirsiniz. Eğer yorgunluk, baş dönmesi gibi belirtiler devam ederse, en kısa zamanda bir uzmana başvurmanız gerekir
