Felç geçirmek, bedenimizin bir kısmının tamamen çalışma fonksiyonlarını kaybetmesi hepimizin korkulu rüyasıdır.
Ancak öyle bir an geliyor ki maalesef bu tür durumlar yaşanabiliyor. Bunlardan biri de felç (inme) geçirmek...
Beynimiz aldığı oksijen sayesinde sorunsuz çalışabiliyor. Ne zaman ki damarlarımızın kan akışında sorun olur ve beyin hücreleri oksijen alamazsa dakikalar içinde ölmeye başlar. Buna felç denir. Halk arasında inme olarak da bilinir.
Felç (İnme) nedir, ne sebep olur? Belirtileri nelerdir? Felç tedavisi ve rehabilitasyonu konularında Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, Sözcü'ye açıklamalarda bulundu.
İnmenin "beyin krizi" olarak da adlandırıldığını belirten Prof. Dr. Uludüz, "Bu tıbbi bir acil durumdur. Belirtilerin düzelmesi beklenmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır'' dedi.
İlk 4.5 saat çok önemli
En iyi sonuç veren inme tedavileri, ilk inme belirtilerinden sonraki 4.5 saat içinde tanınıp teşhis konulmasıyla mümkün olur. İnme geçirildikten sonra kaybedilen süre ne kadar uzun olursa sakatlık ve ölüm riski o kadar yüksek olur. Bunları bilirseniz felç geçiren bir kişiyle karşılaştığınızda durumu erkenden fark edebilir ve onun erken tanı ve erken tedavi şansından faydalanmasına yardımcı olabilirsiniz.
1-Karşınızdaki kişinin felç geçirip geçirmediğini anlamak için ilk olarak ondan gülümsemesini veya dişlerini göstermesini isteyin. Bunu yaparken hastanın yüzünün bir tarafı diğeri kadar iyi hareket etmiyorsa,
2-Hastaya iki kolunu da kaldırmasını ve 10 saniye boyunca öne doğru tutmasını söyleyin. Kollardan biri hareket etmiyor, aşağı doğru düşüyorsa ya da hasta elinde bir şey tutamayıp, düşürüyorsa;
3-Hastadan basit bir cümle kurmasını isteyin. Eğer cümle kurmakta zorlanıyorsa bunlar felç geçirdiğini işaret eder. Hemen ambulans çağırın ve mutlaka inme konusunda deneyimli bir hastaneye başvurun. Bu belirtilerin ilk ortaya çıktığı zamanı sağlık kuruluşundaki ilgili hekimle mutlaka paylaşın. Bu bilgi daha iyi tedavinin sağlanması için oldukça gerekli ön bilgilerden biridir. Çünkü inmede erken tedavi hayat kurtarıcıdır.
Bu işaretleri ciddiye alın
Kendinizde fark ettiğiniz bu işaretlerde de zaman kaybetmeden hastaneye başvurun…
1-Yüz, kol veya bacakta, özellikle vücudun bir tarafında ani uyuşukluk ve güçsüzlük.
2-Ani kafa karışıklığı, konuşma güçlüğü veya konuşmayı anlamada zorluk.
3-Tek gözde ya da her iki gözde birden meydana gelen ani görme bozukluğu.
4-Ani yürüme güçlüğü, baş dönmesi, denge kaybı veya koordinasyon eksikliği.
5-Ani başlayan şiddetli baş ağrısı.
Sakın bu hataları yapmayın
Felç belirtileri olan hastayı düzelir diye evde bekletmeyin. Su verip, kolonya dökerek hastayı kendine getirmeye çalışmak ona zaman kaybettirir. Ayrıca felç geçiren hastanın yutma fonksiyonu bozulmuş olabilir. Bu yüzden onu beslemeyin ve su içirmeyin. Aksi takdirde bunlar akciğerlere kaçabilir ve zatürreye yol açarak hastalığın hızla kötüleşmesine neden olabilir. Hastaya tansiyonu yüksek olsa bile tansiyon ilacı vermek de sakıncalı. Çünkü tansiyon düşer ve beyne giden kan azalır. İnmede sebep beyin kanaması ya da damar tıkanıklığı olabilir. Kanı inceltici bir ilaç verildiğinde kanama artabilir. Bu nedenle hastaya kan sulandırıcı ilaçlar da verilmemelidir.
İşte risk faktörleri
Obezite, sigara, alkol, hipertansiyon, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği ve hareketsiz yaşam inme için risk oluşturmaktadır. İnme geçiren bir hastada bu riskleri iyi kontrol altına almak tekrar inme geçirme riskini yüzde 80 azaltır. İnmenin en önemli sebebi hipertansiyondur ve bu riski azaltmak için tuz tüketimine dikkat edilmesi ve düzenli egzersiz yaparak aynı zamanda obeziteden korunmak gerekir.
Tedavisi mümkün
Yaşlı hastalığı olarak bilinen inme risk faktörlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte daha erken yaşlarda ortaya çıkmaya başlayan bir rahatsızlık oldu. Ülkemizdeki inme hastalarının yaklaşık yüzde 10 kadarı 40 yaşın altında. İlk 4.5 saatte başvuran hastalarda damar açıcı tedaviler, ilk 8 saatte anjiyografi yöntemi ile tıkanıklığa neden olan pıhtının temizlenmesi yani mekanik trombektomi dediğimiz tedavinin uygulanması ile hastanın hayatı kurtulmaktadır. Bu tedavilerin deneyimli inme merkezinde yapılması çok önemli. Şu an için tüm dünyada acil inme tedavileri sayesinde inme artık tedavi edilebilir bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Erken müdahale hastaları ölümden ve sakat kalmaktan korumaktadır.
Mini inmeyi de ciddiye alın
Eğer tüm belirtiler birkaç dakika sonra ortadan kayboluyorsa, bazen hasta “mini inme” dediğimiz geçici bir “iskemik atak” da geçirmiş olabiliyor. Birçok kişi birkaç dakika sonra ortadan kaybolan bu belirtileri görmezden gelebiliyor. Ama unutmayın ki bu küçük patlama daha büyük bir patlamanın habercisi olabilir, bu yüzden asla görmezden gelmeyin. İnme sırasında her dakika çok önemlidir ve hızlı tedaviyle inmenin yol açabileceği beyin hasarı büyük oranda azaltılabilir.
Felç rehabilitasyonunda ne yapılır?
Felç rehabilitasyonunda hastalara akıllı cihazlar eşliğinde egzersiz uygulamaları, soğuk sıcak tedavi yöntemi ve masajlar uygulanır.
Rehabilitasyondan önce fizyoterapist hastaya özel bir tedavi planı çıkarılır. Tedavide hastanın yaşı, sağlık durumu, felç durumun şiddeti ve felcin nedeni dikkate alınır. Felç rehabilitasyonunda hastaya uygulanan fizik tedavinin olumlu ya da olumsuz sonuç vermesi felcin seviyesine bağlıdır. Fizik tedavide amaç hastanın kendi bakımını gerçekleştirmesini sağlamaktır.
