Dünya üzerinde her yıl 400-500 bin insanın gıda zehirlenmelerinden hayatını kaybettiğini belirten İSTÜN Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Özer Ergün, bunun da 8-9 milyar dolarlık iş gücü kaybı yarattığını söylüyor. Tüketicilerin sağlıklı gıda seçiminde bilgili ve hassas olmasının önemini vurgulayan Ergün, özellikle son dönemde popülerleşen internetten gıda alışverişi konusunda uyarıyor.
Röportaj: Pınar Karahan
- Hocam, internet üzerinden gıda alışverişinin ülkemizdeki durumu nedir? Yaygın mı?
Diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de oldukça yaygın bir şekilde internetten gıda alışverişi yapılıyor. Ayakkabıdan ev eşyasına, kıyafetten elektroniğe, özellikle son yıllarda bahçe ve hayvan ürünlerine kadar birçok çeşitli kalemde alışveriş internet üzerinden yapılıyor. Her çeşitten ihtiyacımızı internette bulabiliyoruz. Pandemi ile birlikte market alışverişleri çok arttı. Artık istediğiniz ürünleri sepete ekliyorsunuz ve market çalışanları ya da çeşitli uygulamaların kuryeleri kapınıza kadar getiriyor. Yemek siparişi zaten uzun zamandır verilebiliyordu. Hayatımızı oldukça kolaylaştırıyor.
- İnternetten hangi gıdalar daha çok sipariş ediliyor?
Şehir hayatında ulaşmakta zorluk çekilen ürünlerin daha çok sipariş edildiği görülebiliyor. Doğal çiğ süt, organik tavuk, köy yumurtası, köy ekmeği, doğal çiçek balı, köy peyniri gibi ürünleri internetten söylemek ‘maalesef' bayağı moda oldu. Maalesef diyorum çünkü bu siparişlerde ciddi sorunlarla karşılaşılabiliyor. Bazı gıdaların uzak mesafeden getiriliyor olması büyük riskler taşıyor.
Çamaşır sodasından sorbatlara kadar çeşitli koruyucular katılıyor
- Ne gibi riskler taşıyorlar?
Öncelikle çiğ süt siparişinden başlayabiliriz. Önce doğal çiğ sütü sipariş veriyorsunuz (sanki yapay çiğ süt varmış gibi) ve internet sitesi size bunu paketleyip yolluyor. Sizin elinize geçinceye kadar iki gün geçiyor. Çiğ sütün 4 derecede buzdolabında en fazla 18 ile 24 saat ömrü var zaten. O da kaliteli bir çiğ süt ise. Size gelinceye kadar bozulmaması için içine bazı koruyucu maddelerin katılmaması hiç mümkün gözükmüyor. Bu amaçla koruyucu madde olarak hidrojen peroksit mi istersiniz çamaşır sodası mı veya konserve edici sorbatlar, benzoatlar mı bilemem. Hiçbir şey katılmıyorsa bile pişirilip yollanmak zorunda. Sonra siz alıp evde de pişiriyorsunuz. Sütün besleyici değeri tabii ki çok düşüyor. Diğer taraftan içine katılan koruyucu maddelere ise hiçbir şey olmuyor tabii ki. Tercih sizin.
İnternet alışverişinde riskli gıdalar hayvansal kökenli gıdalardır. Çünkü çabuk bozulurlar. Bunun haricinde yumurta yine aynı şekilde delik çatlak olmamalı. Kıyma siparişi de verilmemeli.
İnternet sitelerinden alınan ve resmi kayıtlı markası olmayan balların çok büyük bir kısmı hileli. Gerçek bal değil. Mısır şurubu ve aroma karışımı sadece. Besleyici değeri hiç yok ve de obezitenin önemli nedenlerinden bir tanesi.
- İnternetten gıda alışverişi yapmak isteyenler özellikle nelere dikkat etmeli?
Örneğin ekmek, tavuk, zeytinyağı, yumurta veya başka bir gıda maddesi alanlar son tüketim tarihleri var mı diye bakmalı. Varsa da ne kadar güvenilir? Hangi şartlarda üretildi, paketlendi ve yollandı? Saklandıkları kaplar sağlığa uygun mu? Üreticisi kim, sorumlusu kim? Yediniz, zarar gördünüz kimi şikâyet edeceksiniz? Ürünü sahiplenen olacak mı? Uğraşıyorsunuz, ceza verdiriyorsunuz site kapanıyor. Ama o ne? Aynı ürünü başka bir site açarak satmaya aynen devam ediyorlar.
Marketlerde, dükkânlarda gıdaların resmi kontrolleri periyodik yapılabiliyor iken internet sitelerinde satılan gıda maddelerinin kontrolleri hakkında aynı netlikte bilgimiz yok.
- Bir zehirlenme yaşanması durumunda nereye şikâyet edilmeli?
Zehirlenme durumunda şikâyet edilecek resmi kurum Tarım ve Orman Bakanlığı'na bağlı il ve ilçe müdürlükleridir. Buralara şikâyetlerinizi telefonla ya da yazılı olarak yapabilirsiniz.