Kadın va erkek kalbini farklı şekilde etkileyebilen kalp-damar hastalıkları her yaşta görülebiliyor ancak risk 50 yaşından sonra artıyor. Sadece 50 yaş üzerindekileri değil, genç kalpleri de vuran kalp krizi ise kalp-damar hastalıkları nedeniyle gelişen ölümlerin önemli bir bölümünden sorumlu.
Dünyada bütün ölümlerin %30‘undan fazlası kalp hastalıkları nedeniyle meydana geliyor ve bu ölümlerin üçte biri biri 70 yaş altı kişilerde görülüyor. TÜİK verilerine göre, Türkiye'de kalp hastalıklarının görülme oranı %40‘ın üzerine çıkmış durumda.
Kalp-damar hastalığına neden olan etkenler
Diyabet, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, kalp- damar hastalığı riskini artıran faktörlerin başında geliyor. Son yıllarda sıklığı giderek artan obezite de önemli bir risk faktörü. Sigara, madde bağımlılığı, aşırı stres ve ailesel yatkınlık da riski artıran etkenler arasında bulunuyor.
Kalp krizi nedir?
Kalp krizi kalbi besleyen atar damarlardan herhangi birinin ani bir şekilde tıkaması ile ortaya çıkan bir durumdur.
Kalp krizi neden olur?
Risk faktörleri mevcudiyetinde kalbi besleyen atardamar duvarında hasta alanlar ortaya çıkar. Biz bunlara basitçe plaklar diyoruz. Bu plaklarda ortaya çıkan yırtılmalar pıhtılaşma hücrelerinin aktiflenmesine ve plağın olduğu bölgenin bütünüyle tıkanmasına neden olur.
Kalp krizi belirtileri nelerdir, kalp krizi nasıl anlaşılır?
Kalp krizinin en önemli belirtisi yayılma özelliği gösteren baskı tarzında göğüs ağrısıdır. Bunun dışında nefes darlığı, halsizlik gibi şikayetler olabilir. Daha nadiren bulantı, kusma hatta ishal gibi bulgularla hasta acile başvurabilir. Şikayetlere ek olarak elektrokardiyografi (EKG) ve kalp enzimleri tanı konulmasında önemlidir. Tanı güçlüğü çekilen hastalarda hekim kalp ultrasonografisi veya anjiografi gibi tetkiklere başvurabilir.
Kalp krizi ne kadar sürer?
Kalp krizinin iyileşme süresi yapılan müdahale türüne göre değişebilir. Erken müdahale ile damar açıklığı sağlanmış hastalarda ilk iyileşme dönemi birkaç gündür. Geç kalınmış vakalarda hastanede yatış süresi uzayabilir. Ayrıca kalbin kendini bütünüyle tamir etme süreci ayları bulabilir.
Gizli kalp krizi nedir?
Halk dilinde gizli kalp krizi tabiri daha çok şikayet oluşturmadan gelişmiş krizler için kullanılır. Vucudumuzda herhangi bir hastalık sürecinde ortaya çıkan şikayetleri algılamamız sinir sistemi aracılığıyla olur. Şeker hastalığı gibi sinir sistemi harabiyeti yapan hastalıklar bu şikayetlerin algılanmasını engeller. Böylece hasta hiçbir şikayet olmadan kalp krizi geçirebilir.
Kalp krizi anında yapılabilecekler
- Telefonla mutlaka 112 acili aranmalı veya yakınlara haber vermelidir.
- Bulunulan yerin kapısı veya penceresi aralanarak ortamdaki oksijen artırılmalıdır. Bu, yardıma gelecek kişilerin hastayı bulmasını da kolaylaştırır.
- Aspirin bir bardak su ile içilmelidir. Bunun dışında kesinlikle bir şey yenilip içilmemelidir.
- Kriz esnasında kalp damarındaki akım bozuktur ve ölümcül ritimler oluşabilir. Kuvvetli öksürük geçici olarak kan akımını artırır ve ritmi normalde tutabilir.
- Soğuk ya da sıcak suyun altına kesinlikle girilmemelidir. Özellikle soğuk kalp damarlarını büzer ve durumu daha kötüleştirebilir.
- Oturarak ya da yatarak yardımın gelmesi beklenmelidir. Ayakta beklemek kriz anında ani ritim ve tansiyon değişikliklerinden dolayı düşmelere kısacası travmatik kazalara yol açabilir. Bu da kalp krizi ile ilgili yapılacak tedavilerin, özellikle başa alınan darbe nedeniyle yapılmasına engel olabilir.
Tek başına isek yapılabilecekler:
- Kalp krizi belirtileri başladığı hissedildiği anda, mutlaka bulunduğunuz yere oturup dinlenin ve ayakta durmayın.
- Üzerinizde gömlek ve kravat varsa, gömleğin yaka bölgesini ve kravatı gevşetin, ferahlamaya çalışın.
- Yanınızda aspirin tableti varsa onu çiğneyin.
- Kriz yalnızken sizi yakalamışsa, telefonunuz varsa en yakınınızı arayın ya da ambulans yardımı isteyin.
- Burun deliklerinizi kapatıp kuvvetli bir şekilde öksürmeye çalışın. Bu, kan akışını hızlanacaktır.
- Yanınızda ilk yardım konusunda deneyimli biri varsa yardımcı olacaktır. Ancak eğer yanınızdaki kişi bu konuda herhangi bir eğitim almamışsa, size müdahale etmesine izin vermeyin ve ambulans çağırmasını söyleyin.
- Pencere ve kapıları açıp oksijen almayı sağlayın.
- Krize araç içerisinde yakalandıysanız, hemen aracı kenara çekip yardım isteyin.