Organik ürünler konusunda ciddi anlamda kavram karmaşası olduğunu belirten Haliç Üniversitesi Öğr. Gör. Musa Güngör, “Gelin hep birlikte bu kavram kargaşasına son verelim” diyerek organik ürünler hakkında bilgi verdi:
Organik kelimesi İngiltere'de "organic", Almanya'da ekolojik "ökologish", Fransa'da ise biyolojik "bioloque" gibi farklı dillerde farklı isimlerde kullanılmıştır. Avrupa Birliği, organik tarım yönetmenliğinde bu kelimeleri eş anlamlı olarak kabul etmiştir. Bu kelimelerden en yaygın kullanılanı ise "organik" terimidir. Peki nedir bu organik ürün? Organik tarım yönetmenliği organik ürünü "İlk aşamasından tüketiciye ulaşana kadar olan bütün aşamalarda insana, çevreye ve ekosisteme zararlı herhangi bir kimyasal, katkı maddesi kullanılmayan kontrollü ve sertifikalı ürünler" olarak tanımlamıştır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere organik ürünler kontrollü ve sertifikalı ürünlerdir. Bu kontrollerin nasıl yapıldığının ve sertifikasyon sürecinin nasıl işlediğinin bilgisini tarım ve orman bakanlığının resmî sitesine bakarak edinebilirsiniz.
Amblem önemli!
Bu şartları sağlayan organik ürünler eğer ambalajlanır ise mutlaka ve mutlaka aşağıdaki amblemin olması gerekir.
Şimdi bir ambalajın üzerinde organik yazıyorsa gözleriniz hemen yukarıdaki amblemlerden birini aramalıdır. Ambalajın üzerinde yukarıdaki amblemlerden biri varsa o ürün organiktir ama eğer organik yazdığı halde amblemi yoksa o ürün organik değildir. Elinizdekini bırakın ve oradan yavaş yavaş uzaklaşın...
Tabii bu söylediklerim ambalajlı ürünler için geçerliydi. Gerekli şartları sağladığı halde ambalajlanmadan tüketiciye ulaşan organik ürünler de var. Bu ürünlere Buğday Derneği'nin organize ettiği ve denetlediği organik halk pazarlarından ulaşabilirsiniz. Büyük bir titizlik ile insanların organik ürünlere ulaşmasına aracılık eden bu derneğin organize ettiği organik halk pazarlarının yerini ve gününü derneğin internet sitesinden öğrenebilirsiniz (buğday.org).
Doğal ürünler organik midir?
Doğal ürüne gelecek olursak doğal ürün; doğada bulunan ve insan eliyle yapılmamış demektir. Ancak insan elinin değmemiş olması demek o ürünün sağlıklı olduğu anlamına gelmez. Nükleer enerji santralinin hemen yanında kendiliğinden biten mantar da doğaldır. İnsan yerleşimine çok uzak olan ormanın en kuytusunda kendiliğinden biten mantar da doğaldır. Kavram olarak ikisine de doğal demek yanlış olmaz ancak bir tanesi kanserojen iken diğeri organik üründen bile daha sağlıklıdır. Dolayıyla doğal denilen ürüne karşı mesafeli durmakta fayda var çünkü doğal ürünler herhangi bir denetlemeye tabii değildir. Bilmediğiniz ya da güven vermeyen yerlerden ürün alınmamalıdır.
Konvansiyonel ürün, geleneksel yöntemlerle üretilendir
Bilmemiz gereken bir diğer ürün çeşiti ise konvansiyonel ürün yani geleneksel yönetimlerle üretilen ürünlerdir. Bu ürünler daha yaygın ve organik ürünlere göre daha ucuzdur. Çünkü üretilen bu ürünlerde birim alanda elde edilen verimi arttırmak için kimyasal girdi kullanılır. Marketlerde ve halk pazarlarında gördüğünüz ürünlerin büyük çoğunluğu bu ürünlerdir. Bu ürünlerin sağlıklı ya da sağlıksız olduğuna karar vermek için kullanılan kimyasal girdi miktarına ve üretildiği ortama bakmak lazım gelir. Bu arada şuna değinmeden geçmek istemiyorum kimyasal girdi kullanmak sağlıksız olabilir ama çözdüğü çok büyük başka problemler vardır. Ancak bu çok geniş bir konu olduğu için başka bir yazının konusudur.
Kahvaltıların vazgeçilmezi yumurtadan örnek verecek olursak... Organik, serbest, kümes, kafes, altın kafes, platinum kafes… Bir yumurtanın organik olduğuna nasıl karar veririz? Üzerindeki pislikler yeterli midir? Eğer organik yumurta alacaksanız ilk bakmanız gereken şey yukarıda bahsettiğim amblemdir. Eğer organik almayacaksanız yumurtanın üzerindeki kodlara bakmanız gerekir. Yumurtaların üzerine o yumurtanın nasıl üretildiğini gösteren 0TR, 1TR, 2TR ve 3TR gibi kodlar bulunur.
Bunlar şöyledir;
0TR: organik
1TR: serbest
2 TR: kümeste
3TR: kafeste
Yumurtanın üstündeki kodlara bakarak nasıl üretilmiş bir yumurta aldığınızı öğrenebilirsiniz.
Yaptığım bir anket çalışmasında insanlara "Organik ürün kullanıyor musunuz?" diye sorduğumda "evet" yanıtını aldım, ikinci soruda "Organik ürünleri nereden alıyorsunuz?" diye sorduğumda büyük çoğunluk "köyden geliyor" cevabını verdi. Bu maalesef yanlış bir algıdır. Ürünün köyden gelmesi o ürünü ne organik ne doğal ne de sağlıklı yapar. Bir ürüne organik ya da doğal diyebilmemiz için nereden geldiğine değil nasıl üretildiğine bakmamız gerekir.
Günümüzde maalesef organik ve doğal kelimeleri bir pazarlama malzemesi olarak kullanılarak çokça suistimal edilmektedir. Tüketici olarak bilinçlenmemiz ve bu duygu suistimaline mahal vermememiz gerekmektedir…