Şarbon hastalığı bir bakteri hastalığıdır. İngilizce anthrax (antraks) olark adlandırılan hastalığa Bacillus anthracis isimli bir bakteri neden olmaktadır. Özellikle koyun, sığır gibi otobur hayvanlarda görülüre ve insana da bulaşabilmektedir. Şarbonla ilgili çıkan haberlerin ardından, Şarbon nedir? Şarbonun belirtileri nelerdir? Şarbondan nasıl korunulur? Şarbon nereden bulaşır? gibi sorular araştırılmaya başlandı. İşte şarbonla ilgili merak edilenler...
ŞARBON NASIL BULAŞIR?
Hayvanlardan insanlara geçebilen şarbon doğrudan temas yoluyla veya hayvan ürünlerinden bulaşır. Ölen hayvanların merada bırakılarak yırtıcı kuşlar ve hayvanlar tarafından parçalanması ve kuşlar, yağmur ve sel sularıyla uzaklara, diğer meralara ve topraklara nakledilmesi şarbonun buralara bulaşmasına neden olur. Kan emici sinekler de hastalığı yayabilir.
ŞARBONDAN KORUNMAK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER NELERDİR?
Şarbondan korunmak için hayvanların sağlık durumu yakından takip edilmeli ve öncelikle hayvan hastalığı ortadan kaldırılmalıdır. Hasta hayvanlar öldürülür, cesetleri yakılır veya kireçli çukurlara gömülür. Hayvan sürülerini şarbon sporları bulaşık olan otlaklardan uzaklaştırmalıdır. Buradaki otlar yakılmalıdır. Bulaşık ahır artıkları ve gübreler de yakılmalıdır. Şarbon sporları insanlara meslek ilgisi dışında yün ve deriden bulaşır. Kuşkulu maddeler yakılıp yok edilir. Hasta insanlarda kullanılan pansuman maddeleri de yakılmalı ve madeni aletler strerilize edilmelidir.
ŞARBONUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Şarbon, doğal şartlar altında sıcak kanlı hayvanlardan beygir, sığır, koyun ve domuzlar arasında çok yaygın olarak görülebilir. Kanatlı hayvanlar ise inceleme yapmak için hastalandırılabilirler. Hastalığa en çok sığırlar duyarlıdır. Şarbon rutubetli, bataklık ve sıcak bölgelerde diğer bölgelerden daha çok görülür.
Hayvanlarda sendeleme, solunum güçlüğü, ayakta duramama, titreme ve halsizliklere sebep olur. Kısa sürede öldürür. Ölen hayvanlarda ölümden hemen önce ve sonra ağız, burun ve makattan kanlı bir akıntı gelir. Bu kan akması etkenin kanın pıhtılaşma yeteneğini sekteye uğratması nedeniyle olur. Vücut sıcaklığı artar. Hayvanlarda süt veriminde azalmaya, gebe olanlarda yavru atmaya sebep olur.
Şarbona yol açan basil (çomak) insana deriden bulaşırsa ortası siyah, çevresi cerahatli karakabarcık adı verilen çıbanı (karbunkel) meydana getirir. Hastalık deri şarbonu ve iç organ şarbonu olarak ikiye ayrılır. İç organlarda bağırsak şarbonu ve akciğer şarbonu olur. Deride karakabarcık ve kötü ödeme neden olur. İnsanlarda çoğunlukla deri formu görülür.
ŞARBONUN YOL AÇTIĞI SAĞLIK SORUNLARI
Karakabarcık
Cilt üzerinde derinin açık yüzeylerinde meydana gelir. Yüz, burun, el ve ayakta çıkar. Vücudun kapalı yerlerinde nadirdir. Hastalık başlarken bulaşma yerinde kaşınma ve yanma, pire ısırığı görünümünde kırmızı ufak bir nokta hasıl olur. Kabarır, büyür ve irinleşir, ortası çukurlaşır, içindeki sıvı bulanır, kahverengi olur. Çapı 6–9 cm'ye kadar ulaşabilir. Hastalığın başlangıcında baş ağrısı, halsizlik ve iştahsızlık vardır. Hastalık sükunet bulunca sıcaklık düşer, yaranın üzerindeki siyah kabuk kösele gibi sertleşir.
Habis ödem
Derinin bazı bölgelerinde boyun, göğüs, özellikle göz kapaklarında, ağız içi ve dilde meydana gelir. Mikrobun girdiği yerde hafif ve ağrısız bir kızarıklık görülür. Mikrop, ağızda çoğalırsa kısa sürede boğaza ilerler ve öldürür.
Bağırsak şarbonu
Şarbonlu hayvan etini yiyen insanlarda görülür. Kırgınlık, halsizlik, başağrısı ve terleme meydana gelir. Bulantı, kusma, diyare(ishal) ve karın ağrısıyla vücut scaklığı yükselir. Bazen kanlı ishal görülür. Nabız hızlanır ve zayıfları 2-3 günde öldürür.
Şarbonun en tehlikeli formu: Akciğer şarbonu
Sporlu toz ve kılların solunması ile olur. Ani bir titremeyle 40-41 °C'ye yükselen, ateşle başlar. Şiddetli kusma vardır. Nabız zayıflar ve hızlanır. 2-3 günde öldürür. Şarbonun en tehlikeli formudur. Akciğerlerdeki yoğun dolaşımdan dolayı septisemiye neden olur ve ölüm nedeni genellikle septik şok, cerebral anoksemi'dir.