Ankara'da Ankaragücü ve Amedspor, Trabzon'da ise Trabzonspor ve Fenerbahçe arasında oynanan karşılaşmalardaki şiddet olayları hem dünya basınında hem de Türkiye'de büyük bir şaşkınlıkla karşılandı. Ankara'da Amedspor yöneticilerinin darp edilmesi, Trabzon'da aynı şekilde hakemin saldırıya uğraması kamuoyunda yeni tartışmaları beraberinde getirirken, yeni önlemler de konuşulmaya başlandı.
Karargazetesi'nde yer alan haberde; Başkent'teki maçta Amedspor'lu yöneticilerin darp edilmesinden birkaç saat sonra Trabzon'da bir taraftarın çizgi hakemini yumruklaması dünyada manşetlere taşındı. Türkiye'nin yüzünü karartan skandal, ‘her renkten' "futbol terörüne" neşter vurulması gerektiği gerçeğini de gündeme getirdi. Devletten, kulüplere ve TFF'ye tüm taraflar ise yaşananları izlemekle yetindi. Karar'a konuşan uzmanlar sebebi 4 maddede özetledi:
1- Kulüp yöneticilerinin kışkırtıcı yaklaşımı.
2- Medyanın sorumsuz tavrı.
3- Passolig'in çözümden uzak kalması.
4- Cezaların uygulanmaması.
Sosyolog Ahmet Talimciler, “Passolig çözüm diye sunuldu ama uygulamada hata yapıldı” derken psikolog Ahmet Yılmaz medyanın ve yöneticilerin öfke kontrolü sorunu olan kişileri yönlendirdiğini ileri sürdü.
Türk futbolunda yeniden ortaya çıkan şiddet olaylarını akademisyenler yorumladı. Türkiye'de futbol sosyolojisi konusunda en kapsamlı araştırmaları yapan Doç. Dr. Ahmet Talimciler bu tür olayların futbolda yaşanmasının sebebinin futbolun kitlesel bir spor olmasından kaynaklandığını söyledi. Talimciler, “Kişiler futbolu kendi kimliklerini bulmak ve diğer insanlarla bağ kurmak için bir araç olarak görüyor. Bu bağ bizde çok kuvvetli. Aldığımız önlemlere baktığımızda passolig diye bir uygulamamız var. Bu uygulama hayata geçirildiği zaman sadece olay çıkartanların cezalandırılacağı söylenmişti. Fakat sonuca baktığımızda bu şekilde gerçekleşmediğini görüyoruz. İngiltere'de tribünlerde suç işleyen biri varsa onun koltuğunda cezalıdır ibaresini görebiliyorsunuz. Ama bizde durum böyle olmuyor. Uygulamada hata yapıyoruz” dedi.
Uzman psikolog Ahmet Yılmaz ise “Sağlıklı sosyal ilişkiler kuramayan, şiddete meyilli ve empati duygusu gelişmemiş insanlar fanatik ya da holigan kimliği içerisinde tribünde kendilerine yer ediniyorlar. Öfke kontrolü sorunu olan bu kişiler medyada yer alan bazı yorumcular ile futbolun başındaki yöneticilerin şiddet ve öfke içeren söylemlerinden etkileniyorlar” tespitinde bulundu.
ŞİDDET YENİDEN GÜNDEMDE
Trabzonspor-Fenerbahçe maçında yaşananlar, futbol sahalarında zaten var olan şiddeti bir kez daha tüm Türkiye'nin gündemine taşıdı. Peki olaylar bu noktaya nasıl geldi? Geçmişte benzer örnekler yaşandı mı? Trabzonspor'u şimdi neler bekliyor? Tüm bunları 10 ayrı başlıkta değerlendiriyoruz...
Bir arama motorunu açıp ‘maçta arbede' veya ‘hakeme saldırı' yazın... Gelen haberlerin sayısına ve güncelliğine inanmakta güçlük çekebilirsiniz. Türkiye'de her yıl değişik kategorilerde yüzlerce karşılaşmada futbolcular, hakemler, yöneticiler, taraftarlar hatta güvenlik güçleri şiddet mağduru oluyor ancak bunların pek çoğu ufak haberler olarak kendilerine yer bulduğundan ancak Süper Lig'deki kötü örneklerle futbolumuzun içinde bulunduğu vahim durumu görebiliyoruz. Son olarak Trabzonspor-Fenerbahçe maçında bir taraftarın sahaya inerek altıncı hakem Volkan Bayarslan'a saldırması ve akabinde mücadelenin tatil edilmesi Türk futbolunda şiddet sorunsalını gündeme getirdi.
TRABZON VE FENERBAHÇE ARASINDAKİ HUSUMET NEREDEN GELMEKTE?
Hababam Sınıfı filmin efsane repliklerinden biridir, “Şu hayatta iki şeyden çekiyoruz, biri Mahmut Hoca diğeri de Trabzonspor” der Fenerbahçe taraftarı İnek Şaban. Bu doğrdur ancak tersi durum da geçerlidir... Trabzonspor'un ligde şampiyonluk yarışı verdiği hemen hemen her sezon rakibi Fenerbahçe'dir.
Bordo-Mavililerin şampiyon olduğu altı sezonun dördünde Fenerbahçe ikinci olmuştur. Buna karşın Fenerbahçe'nin 6 şampiyonluğunda Trabzonspor ikinci sırada kalmıştır. Olayın sportif rekabetten husumete dönmesinin tohumları 1995-1996 sezonunda atılır. O sezon Trabzonspor sahasında Fenerbahçe'ye 2-1 yenilerek şampiyonluğu rakibine adeta hediye ederken 2009-2010 sezonunda Trabzonspor'un son maçta deplasmanda Fenerbahçe ile 1-1 berabere kalarak rakibini şampiyonluktan etmesi aradaki tansiyonu artırdı. Son olarak Fenerbahçe'nin ikili averajla Trabzonspor'u geride bırakarak şampiyon olduğu 2010-2011 sezonunu sonrası patlayan Şike Davası süreci, Fenerbahçe Başkanı Aziz Yıldırım'ın hapse girmesine neden olan süreç ve Trabzonspor'un şampiyonluğun kendilerine verilmesini istemesi iki kulüp arasındaki hamaseti artırdı.
AVNİ AKER STADI'NDA YARIM KALAN BAŞKA MAÇ VAR MI?
Önceki gün yarım kalan karşılaşma ne yazık ki ilk değil... Yakın dönemde yarım kalan ilk maçta 2002'de skor 5-0 konuk ekip lehine devam ederken 83. dakikada tatil olan Trabzonspor-Beşiktaş karşılaşması... 2007-2008 sezonundaysa Bordo-Mavililerin Sivasspor'u konuk ettiği maçın 90. dakikasında Trabzonsporlu taraftarlar sahaya girip Sivassporlu oyunculara saldırmaya teşebbüs edince hakem Bülent Demirlek mücadeleyi tatil etmişti. Trabzonspor son dakikasına 1-0 önde girdiği maçı hükmen 3-0 yitirmiş, beş maç seyircisiz oynama cezası almıştı.
Trabzonspor ve Fenerbahçe arasında 10 Mart 2014'te oynanan maçta ev sahibi taraftarların sahaya attığı yabancı maddeler nedeniyle tatil edilmişti. Ayrıca 11 Şubat 1998'de Avni Aker'de oynana Türkiye Kupası maçında Trabzonspor tribünlerden atılan taşın dönemin Fenerbahçe Teknik Direktörü Otto Bariç'in sırtına isabet etmesi sonucu Fenerbahçe sahadan çekilmişti. Sarı-Lacivertliler bu eylemlerinden dolayı, bir sonraki yıl kupaya girememişti.
AVNİ AKER'DE İLK HAKEME SALDIRI VAKASI MI?
Bordo-Mavili taraftarlar yanda anlatıldığı gibi sahaya inip rakip futbolculara saldırsa, tribünden rakiplere taş atsa da hakemlere yönelik bir şiddet söz konusu değildi. Tek olumsuz vaka 2-2 sona eren Gaziantepspor maçı sonrası Çağatay Şahan ve yardımcılarının yaklaşık 4 saat Avni Aker'de ‘kilitli' kalmalarıydı. Dönemin Trabzonspor Kulüp Başkanı İbrahim Hacıosmanoğlu ilk başta hakemlerin alıkonulması için talimatı kendisinin verdiğini, ancak daha sonra ‘canını bile vereceği' kişilerin devreye girmesiyle kararından vazgeçtiğini belirtti. Hakemlerin ‘salınması' için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın aracı olduğu öne sürülse de Hacıosmanoğlu bu iddiayı kesin bir dille reddetti. Hacıosmanoğlu daha sonra hakemleri kendisinin tuttuğu iddiasını da reddederek “Burası muz cumhuriyeti mi?” ifadelerini kullanmıştı.
TRABZONSPOR'UN HAKEMLERE BAKIŞI NASIL?
Trabzonspor yönetimi ve futbolcularından Fenerbahçe maçının hakemlerinin kararlarına dair herhangi bir şikayet gelmediği gibi Başkan Muharrem Usta, hakemlerin olaylara rağmen maçı bitirmeye istekli olmasından övgüyle bahsetti. Bununla beraber Bordo-Mavililerin hakem camiası, dolayısıyla TFF'yle yıldızlarının barışmadığı bir gerçek. Çağatay Şahan'ın başına gelenler, ayrıca Galatasaray maçında Deniz Ateş Bitnel'in dört Trabzonsporlu futbolcuyu atması Karadeniz'de hakem camiasına yönelik tepkileri artırdı. Öyle ki Galatasaray maçında Bitnel'in elindeki kırmızı kartı alıp ona gösteren Salih Dursun'un Trabzon'da heykeli dikildi ve adı bir caddeye verildi. Osmanlı maçında Trabzonlu futbolcular santra sonrası 30 saniye boyunca hareket etmeyerek Bitnel'i protesto etti.
ONUR KIVRAK SAHAYA FORMASINI NEDEN BIRAKTI?
Karşıyaka'dan 2008'de transfer edilen Onur Kıvrak Trabzonspor taraftarlarının en sevdiği futbolcuların başında geliyor. Tecrübeli eldiven, Şike Davası sürecinde takımda sesi en gür çıkan isimdi ve şampiyonluğun kendilerine verilmesi gerektiğini her fırsatta dile getiriyordu. Lakin Fnerbahçe maçında tribünlerden ailesine küfredilmesi üzerine Onur sahadan çıkarken formasını yere bırakarak ‘Benden bu kadar' işareti yaptı. Trabzonspor'un eski futbolcuları Serdar Bali ve Gökdeniz Karadeniz ise sosyal medyadan Onur'a sert tepki gösterdi.
TRABZONSPOR YÖNETİMİ SON YAŞANAN OLAYLARA NASIL BAKIYOR?
Kulüp Başkanı Muharrem Usta olaylardan dolayı büyük üzüntü yaşadıklarını, saldırıya uğrayan hakemle görüştüklerini dile getirdi. Bununla beraber Usta çuvaldızı başkalarına batırma yoluna giderek olayda bir provokasyon olduğunu ve yeterli güvenlik önlemi olmadığını ifade etti. Trabzonspor Yönetim Kurulu Üyesi Gökhan Saral ise Fenerbahçe otobüsüne geçen sezon Çaykur Rizespor deplasmanı dönüşünde Trabzon'un Sürmene İlçesi'nde kurşun sıktıran el ile önceki akşam oynanan maçta hakemi 17 yaşındaki bir çocuğa dövdüren kafanın aynı merkezden yönetildiğini iddia etti. Saral, Vali Abdil Celil Öz ve İl Emniyet Müdürü Murat Köksal'ı yeterli önlemleri almamakla suçladı.
FENERBAHÇE CEPHESİ OLAYA NASIL YAKLAŞTI?
Trabzon'da iki maçı yarım kalan, geçen sezon Rize deplasmanı dönüşü silahlı saldırıya uğrayan Sarı-Lacivertliler için Doğu Karadeniz kıyılarında artık olaysız maç olağan dışı sayılıyor! Futbolculardan Gökhan Gönül “Her sene buraya geliyoruz, her sene bu olaylar oluyor” derken Simon Kjaer ise “Yaşananlar utanç verici. Daha önce böyle bir şey yaşamadım. Bu, Türk futbolunun imajı için hiç iyi olmadı” dedi.
BU OLAY TRABZONSPOR'U NASIL ETKİLEYECEK?
Şüphesiz Bordo-Mavililere çok ağır bir ceza gelecek. Gaziantepspor maçındaki saha olayları nedeniyle iki maç ceza alan Trabzonspor'a Fenerbahçe maçındaki saha olayları nedeniyle minimum beş maç saha kapama ve ağır para cezası verilecek. Bu da demek oluyor ki Karadeniz ekibi Akyazı'daki yeni stadındaki ilk maçlarını da büyük olasılıkla seyircisiz oynamak zorunda kalacak. Bordo-Mavililerin maddi olarak da büyük kaybı olacak. Belki de en önemlisi Trabzonspor Kulübü'nün Türkiye ve dünya kamuoyundaki imajına büyük darbe vuracak.
TÜRKİYE'DE FUTBOL SAHALARINDA ŞİDDET NE BOYUTTA?
Ne yazık ki Türk futbolunda şiddet olayları her il ve her kategoriye sıçramış durumda. Süper Lig daha ön planda olduğundan birçok vahim olay fazla gündeme gündeme gelmemekte. Bilhassa amatör liglerde hakemlere yönelik fiili şiddet son yıllarda artmış durumda ve daha da vahimi alt yapılarda genç oyuncuların maçlarında bile artık olaylar çıkmakta. Daha geçen hafta İstanbul'da bir U19 maçında genç bir oyuncu hakemi darp etti ve taraflar karakolluk oldu. Profesyonel liglerde olaylar genelde tribün kaynaklı olurken, taraftarın nispeten daha az olduğu alt liglerde olumsuzlukların futbolcu kaynaklı olduğu görülmekte. Hakemlerin ve kulüplerin çoğu kez olayı adli boyuta taşımaması ve cezaların caydırıcı olmaması nedeniyle şiddet olayları azalma yerine son dönemde artma trendinde.
SAHALARDA ŞİDDET NASIL SONA ERECEK?
Bu konuda birçok öneri sunulsa da henüz ortada kesin bir çözüm yolu yok... Passolig uygulaması henüz beklenen etkiyi yaratabilmiş değil. Dünyadaki örneklere bakıldığında holiganizme vurulmuş en büyük darbenin eski İngiltere Başbakanı Margeret Thatcher'dan geldiğini görüyoruz. Liverpool ve Juventus arasında Heysel Stadı'nda 29 Mayıs 1985'te oynanan maç öncesi 39 taraftarın öldüğü, 900'e yakın kişinin yaralandığı olaylar sonrası Thatcher, “Bu hayvanların cezasını ben vereceğim” demiş ve ülkesinin Avrupa kupalarından 5 yıl men edilmesini göze almıştı. Olaydan iki gün sonra Thatcher, Liverpool'un Avrupa kupalarından süresiz men edilmesini istemiş, UEFA ise bu cezayı 5 yıla düşürmüştü...
Bir diğer çözüm yolu da ‘Yunanistan Modeli.'.. Holiganizmden en çok çeken ülkelerden biri olan Yunanistan'da hükümet, PAOK-Olympiakos maçında çıkan olaylar nedeniyle Yunanistan Kupası'nı iptal etmişti. Lakin her ne kadar cesur bir yöntem olsa da UEFA ve FIFA bu tür bir çözümü kabul etmior ve ilgili federasyonları ihraç tehdidiyle geliyor.
GENÇ HOLİGAN 'ŞİMDİLİK' SERBEST
Avni Aker'de hakem Volkan Bayarslan'a saldıran O.M. tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı. 17 yaşındaki taraftar “Pişmanım” dese de ailesinden ve taraftarlardan destek gördü!
Trabzonspor-Fenerbahçe maçının 89. dakikasında tribünden sahaya atlayarak ilave yardımcı hakem Volkan Bayarslan'a saldıran 17 yaşındaki O.M. çıkarıldığı nöbetçi mahkeme tarafından tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılırken Trabzon Cumhuriyet Başsavcılığı, Bayarslan'ın darbedilmesi sebebiyle “Kamu görevlisinin kasten yaralanması” suçundan soruşturma başlattı. O.M. verdiği ifadesinde “Son haftalarda hakem hataları nedeniyle puan kaybediyoruz. Buna sinirlendim. Bu maçta da hakem hataları oldu. Bu yüzden sahaya girdim ve hakemlere tepki gösterdim” ifadelerini kullandı.
‘ADALETİN OLMADIĞI YERDE...'
Bayarslan'a yumruk atan ve maçın tatil edilmesine sebep olan yeğenini görmek için Trabzon Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şubesi'ne giden O.M.'nin dayısı Yılmaz Taşkın, “Ben maçlara gitmiyorum. Biliyorum, gitsem yeğenim yapmazsa ben yapacağım. Adaletin olmadığı yerde anarşi başlar” dedi. Taşkın, bu olayı sadece yeğeninden değil, Trabzon halkının yüzde 80'inden beklediğini de sözlerine ekledi.
AVNİ AKER'DE SKANDAL
Futbol sahalarında şiddeti önlemek için uygulamaya sokulan Passolig de yetersiz kaldı... Trabzonspor Kulübü, dün yaptığı açıklamada Fenerbahçe karşılaşmasında sahaya giren iki kişinin, başkalarının Passolig kartıyla stada girdiklerini duyurdu.
Spor Toto Süper Lig'de hafta sonu oynanan Trabzonspor-Fenerbahçe maçının 89. dakikasında sahaya inen taraftarların ilave yardımcı hakem Volkan Bayarslan'ı darp etmesinin ardından müsabakanın tatil edilmesiyle ilgili Karadeniz temsilcisinden açıklama geldi.
Hüseyin Avni Aker Stadyumu'nda yaşanan olayların asla tasvip edilemeyeceği, nerede olursa kim tarafından yapılırsa yapılsın bu olayların karşısında duracaklarını belirten Bordo-Mavili kulüp, sahaya girerek hakem Bayarslan'ı darp eden iki taraftarın, başkalarının Passolig kartıyla tribüne girdiklerini bildirdi. Açıklamada, “Kulübümüz, içimizde var olan ve camiamıza zarar veren bu ve benzeri kişiler hakkında gerekeni yapacak, hukuki sürecin de sonuna kadar takipçisi olacaktır. Ayrıca yaşanılan güvenlik zafiyetinin hesabının da ivedilikle soruşturularak, sorumluların hesap vermesini beklemekteyiz” ifadelerine yer verildi.
TFF'YE ÇAĞRI
Öte yandan Trabzonspor Divan Kurulu Başkanı Ali Sürmen, maçta yaşanan olayları, Türk futbol tarihinde ilk gibi değerlendirmenin futbolun sorunlarını çözmeyeceğini söyledi. Sürmen, “TTF'nin kulüplerin Divan Başkanları ile toplantı yaparak futbolun geleceği ile ilgili tavsiyelerini alması zorunlu hale gelmiştir. Trabzonspor Yönetiminin de, durum değerlendirmesi için olağanüstü genel kurulu toplamasını tavsiye ederiz” dedi.
BAYARSLAN TRABZON'A YABANCI DEĞİL
Trabzonspor - Fenerbahçe maçında saldırıya uğrayan Volkan Bayarslan hakkında ilginç bir detay ortaya çıktı. 1 Ocak 1978 Erzurum doğumlu Volkan Bayarslan'ın, Karadeniz Teknik Üniversitesi jeofizik bölümünde öğrenim gördüğü ve öğrencilik hayatı boyunca 5 yıl Trabzon'da yaşadığı hakemliğe ise 2000 yılında Trabzon'da ilk adımını attığı öğrenildi. Ağrıspor, Erzurumspor ve İstanbulspor'da profesyonel olarak futbol oynadı. Stoper mevkiinde görev yapan Bayarslan evli ve bir erkek çocuk babası.
