Dünya üzerinde birçok tüketici pek farkında olmasa da Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Çin, Japonya ve Tayvan gibi dünyanın en büyük yarı iletken çip üreticileri son günlerde sıklıkla şu sorunu dile getiriyor:
"Dünyada eşi benzeri görülmemiş bir çip kıtlığı yaşanıyor ve bu sebeple otomobil, bilgisayar, cep telefonu ve elektrikli ev aletleri gibi içerisinde çip kullanılan birçok elektronik aksamlı ürün üretilemiyor."
Sorunun temeline indiğimiz zaman elbette Covid-19'un ekonomi üzerindeki etkisini görmek mümkün. Koronavirüs sebebiyle 2020 yılında birçok otomobil üreticisi firma fabrikalarını kapattı. Ancak geçen sene otomobil alımları beklenenden çok daha yüksek bir oranda gerçekleşti.
Birçok kişi karantina ve kısıtlamalar sebebiyle evlerinde daha fazla vakit geçirmek zorunda kaldı ve kimileri de evlerine işyerlerine çevirdi. Bu sebeple dünya genelinde diz üstü ve tablet bilgisayar, oyun konsolları, cep telefonları ve diğer ev aletlerinin satışında patlama yaşandı.
ABD başta olmak üzere bazı ülkelerin Çinli firmalara uyguladığı yaptırım çip kıtlığı sıkıntısını daha da körükledi. Yaşanan sorun zincirleme olarak daha sonra buzdolabı, mikro dalga fırın, cep telefonu ve diğer elektronik ürünlere sıçradı.
İnsanların pandemi döneminde evlerine yiyecek stoklaması gibi, ürünlerinde yarı iletken kullanan büyük firmalar çip stoğu yapması ise mevcut sorunun zincirdeki son halkası oldu. Çip üretiminde kullanılan en küçük bileşenlerin dahi fiyatı arttı. Bu fiyat artışı elektronik ürünlere de yansıdı. Değişen endüstriyle elektronik aksamları artan otomobiller daha fazla çipe ihtiyaç duyuyor
Elektrikli ve hidrojenli araçlara doğru kayan otomobil endüstrisinde artık elektronik aksamlar daha fazla kullanılıyor. Yakıt tasarrufu yapan motorlar, acil fren sistemleri, sürücü asistan desteği gibi aksamların çoğunda yüzlerce çip kullanılıyor.
Kriz birçok otomobil firmasını az karlı araçların üretimini kısmaya zorladı. ABD merkezli General Motors ve Ford Motor gibi firmalar, Volkswagen, Subaru Corp, Toyota ve Nissan gibi diğer otomobil devleri arasına katılarak üretimi azaltma furyasına dahil olan isimler oldular.
İngiltere merkezli bilişim firması IHS Markit, otomatik yarı iletken çip kıtlığı sebebiyle yılın ilk çeyreğinde dünya genelinde 1.3 milyon adet otomobil üretiminin etkileneceğini açıkladı.
ABD'nin Teksas eyaletinde yaşanan soğuk hava dalgası sebebiyle Samsung Electronics, NXP Semiconductors ve Infineon gibi yarı iletken üreten firmalar fabrikalarını kapatmak zorunda kaldı. Hollanda merkezli NXP Semiconductors ve Alman firma Infineon, otomobiller için en çok yarı iletken üreten iki firma pozisyonundaydı. Bu durum, çip üretiminin daha da yavaşlatacağı anlamına geliyor. Asya ülkelerindeki yetersiz yatırım çip sorunun en büyük parçası
Dünyadaki çip üretiminin büyük çoğunluğu Japonya, Tayvan, Çin ve Güney Kore gibi Asya ülkelerinde gerçekleştiriliyor. Bu ülkelerde 8 inçlik çip üretimine karşı yeterli yatırım yapılmaması, 5G ve dizüstü bilgisayarlara olan talebin beklenenden fazla olması sorunun ana nedenleri olarak gösteriliyor.
Samsung telefonlarına çip üreten ABD'li Qualcomm Inc ve Apple'ın yarı iletken tedarikçisi Tayvan merkezli çok uluslu Foxconn, şu anda çip üretiminde talebe ayak uyduramadığını açıklayarak çip kıtlığı konusunda uyarıda bulundu.
Dünyadaki çip üretimi büyük oranda Asya kıtasında yapılıyor. Taiwan Semiconductor Manufacturing (TSMC), Samsung ve dünyanın en büyük elektronik imalat hizmetleri sağlayıcısı Foxconn sektördeki dev aktörler.
Ancak irili ufaklı yüzlerce firma Asya'da çip üretmeye devam ediyor. ABD, dünyada üretilen yarı iletken çiplerin yüzde 47'sini tek başına ithal ediyor, ancak dünyadaki çip üretiminin sadece yüzde 12'sini karşılıyor. Çip kıtlığına karşı yapılan çalışmalar neler?
Çip üreten yeni fabrikaların kurulması milyarlarca dolar yatırım gerektiren bir iş. Bunun yanında karmaşık yapılı çiplerin test mekanizmalarının kurulması ya da fabrikaların kapasitelerinin artırılması en az bir sene sürebilir.
ABD Başkanı Joe Biden, ülkesindeki yarı iletken ve çip üretiminin artırılması için 37 milyar dolar kaynak ayrılacağını açıkladı. Şu anda ABD'de, ikisi Intel Corp ve biri Arizona'daki TSMC ve biri de Teksas'ta Samsung olmak üzere dört yeni fabrika kurulması amaçlanıyor.
Üretim devi Çin'deki Pekin hükümeti, çip üretiminde Batılı ülkelerin teknolojisine bağımlılığını azaltmak amacıyla sayısız teşvik vereceğini açıkladı. Geçtiğimiz haftalarda Çin Yarı İletkenler Endüstrisi Birliği, dünyada benzeri görülmemiş bir çip kıtlığı yaşandığını duyurmuştu.
Kaynak: Euronews Türkçe
