Türkiye'de Sol düşüncenin oluşum ve gelişim süreci ile Kemalizm arasında doğrudan bir ilişki irtibat var. Türkiye Sol'unun özgün anlamda herhangi bir doktrinel altyapısı ve hareket alanına sahip olmadığını, daha çok dayatmacı bir iktidarın gölgesinde geliştirilen pragmatik ilişkilerden muteşekkil, ithal malı bir muhalefet durumunda.
Marksizm ve liberalizm kaynak ve düşün yapıları itibarı ile aynı özden çıkmış, aydınlanma felsefesinin üretimi iki kardeştirler. Ortak noktaları fazla ama farklılıkları da ciddi şekilde vardır. Aynı dilden aynı dünyadan konuşurlar, ikisi içinde bilim referanstır, ikisi de insanlığın üretici kapasitesinin artırılmasına çalışırlar. Büyük mücadeleler sonucunda Katolikliğin dolayısı ile dinin hayatın dışına itilmesinden sonra onun yerini doldurma iddiası ile liberalizm ve sosyalizmin ortaya çıktığını, farklılıkları ve ciddi eleştirileri olmasına rağmen sosyalizm de aydınlanmanın dilinden, dünyasından konuştuğunu görüyoruz. Bu açıdan liberalizm, kapitalizm ile Marksizm-Sosyalizmin eşitlik, özgürlük, bilimsellik, ilericilik vb ortak kavramları kullanmasının tesadüfî olmadığının altını çizmemiz gerekir.
Türkiye’de sosyalizm anavatanında geçirdiği süreçleri yaşamadan genel anlamda Marksizm safhası ile geliyor. Parçalanma ve dağılma sürecine giren Osmanlı İmparatorluğu’nda Sol düşüncenin de bir tür "Kurtarıcı İdeoloji" olarak yaşadığımız coğrafyaya girdiğini ve Türkiye’de Solun ilk unsurlarının da İttihat ve Terakki kökenli olduğunu bilmekte yarar var.
Kanlı 1 Mayıs derin devletin tertibidir iddiasına karşın, 1977’de 34 kişinin ölmesiyle sonuçlanan gelişmelerin “solcuların kendi içindeki” çatışmalardan kaynaklandığını dile getiren Halil Berktay'ın iddiları sol kesim içerinde büyük tartışmalara yol açmıştı. Tartışmaya her geçen gün yazarlar tarafından farklı bir boyut kazandırılıp yeni yeni konu başlıkları açılıyor.
Bugün de Roni Margulies ve Etyen Mahçupyan'ın yazdığı yazılar, aslında konuyu ilk baştan tartışılması ve hesaplaşılması gereken noktaya getiriyor. Mahçupyan'ın "Sol'un sorunu Şiddet"tir yazısına karşılık Roni Margulies'in " Türkiye solunun sorunu da şiddete düşkün olmak değildir, Kemalizm’e düşkün olmaktır" diye tartışmaya yeni bir boyut kazandırdı.Önümüzde ki günler de muhtemeln Sol'un Kemalizm ile ilişkisi Üzerine birçok değerlendirme ve analiz yazılar yazılacaktır. Bu tartışmaya katkı sunma amaçlı Bu iki yazıyı sizlerin ilgisine sunuyoruz ;
İşte Etyen Mahçupyan ve Roni Margulies'in yazıları ;
Şiddet ve sosyalizm
Roni Margulies
Bu yazı kısa olacak, sayfanın dibine ulaşmayacak. Konusu çok basit çünkü: Sosyalizm ile şiddet arasındaki ilişki.Böyle bir ilişki olmadığına göre, yazı da uzun olamayacak.
Sosyalizm, benim üye olduğum partinin yönettiği toplum değildir.
Sosyalizm, başka herhangi bir partinin sosyalist üyelerinin yönettiği toplum değildir.
Sosyalizm, halkın seçtiği çok iyi, çok vicdanlı bir sosyalistin çok iyi yönettiği toplum değildir.
Sosyalizm, halkın seçtiği çok solcu bir hükümetin yönettiği toplum değildir.
Sosyalizm, ilerici subayların, iyi niyetli aydınların, kahraman gerillaların gerçekleştirebileceği bir toplum düzeni değildir.
Sosyalizm, işçi sınıfının kendi kitlesel eylemiyle toplumu değiştirip kendi iktidar organları yoluyla kendi kendini yönettiği toplum demektir.
(“İşçi sınıfı” ifadesine takılanlarınız olacak, biliyorum, ama şu anda o konuya girmeyelim. İsteyen “emekçiler”, “çalışanlar”, “mülksüzler” filan diye düşünsün, farketmez, kimlerden bahsettiğimiz belli.)
Bu söylediklerim benim tercihlerimin ifadesi değil. “Böyle olsa daha iyi olur” demiyorum. “Böyle olmak zorundadır, başka türlü olmaz” diyorum.
Sosyalizm, ancak geniş emekçi kitlelerin kendi eylemi sonucu olur, çünkü kendi kendini yönetecek olan kitleler ancak o eylemin içinde çağların pisliğinden, mevcut düzenin dünya görüşünden, inançlarından, alışkanlıklarından, yamukluğundan kurtulurlar. Düzeni değiştirme eyleminin içinde kendileri değişirler.
Yani sosyalizme geçişte, kitlelerin kendi eylemi “olsa ne güzel olur” değil, “olmazsa olmaz” koşuldur.
Mevcut düzenin yerine başka bir düzen yaratma sürecinde geniş emekçi kitleler kendi yönetim organlarını oluşturur ve ancak bu süreç içinde oluşturur. Bu organlar onlara yukarıdan verilemez, hediye edilemez, onlar adına yönetilemez.
Daha güzel bir toplum için harekete geçen emekçi kitlelerin eylemi, tarih boyunca, iş bırakma, işyerine el koyma, toplumsal ihtiyaçları karşılamak için tabanda örgütlenme, mevcut iktidarı kabullenmeme, aşağıdan yukarı doğru kendi iktidarını kurma şeklini almıştır.
Kapitalizm çağında hiçbir devrim, geniş kitlelerin silahlanıp mevcut düzenin ordusunu yenilgiye uğratmasıyla olmamıştır. Geniş kitleler silahlı değildir, silah kullanmayı bilmez, düzenli ordu gibi davranamaz, düzenli bir orduyu yenemez. Mevcut düzenin ordusu, yenildiği için değil, sokaktaki milyonlardan etkilendiği için, onların üzerine ateş açmayı reddettiği için dağılır.
Geniş emekçi kitlelerin gücü, silah veya şiddetten değil, kitlesellikten, toplumun çoğunluğu olmaktan ve üretim yapan sınıf olmaktan kaynaklanır.
Şiddet kullanmak, mevcut toplumda şiddet tekelini elinde bulunduran ve bunu profesyonelce kullanan egemenlerin işine gelir, geniş kitlelerin değil.
Sosyalizm hakkında söylediklerimi gerçekçi bulmayabilirsiniz. Gerçekleşme ihtimali olmadığını düşünebilirsiniz.
Gerçekçi olup olmadığı başka mesele. Onu başka zaman tartışırız.
Ama yukarıda anlattığım sosyalizm ile şiddet arasında hiçbir ilişki yoktur, tarihsel olarak olmamıştır, teorik olarak zaten olamaz.
Türkiye solunun sorunu da şiddete düşkün olmak değildir zaten.
Kemalizm’e düşkün olmaktır.
_____________________________________________________
Sol ve Şiddet
Etyen Mahçupyan
Solun şiddetle ilişkisi son günlerin popüler konularından biri.
1980 sonrasında solun şiddet kullanımıyla bir nebze hesaplaştığı ve bugün artık şiddeti savunan bir sol örgütlenmenin olmadığı düşünülürse, tartışmanın yeniden bu eksende oluşması şaşırtıcı olabilir. Ne var ki asıl mesele solun şiddeti 'niçin' tercih ettiğinin sadece pratik düzlemde ele alınması, sol ideoloji ile otoriter zihniyet arasındaki ilişkinin es geçilmesidir. 80 öncesinde sistemle mücadele aranan gerekçeyi oluşturmuştu. Bugün de Kürtlerin hak mücadelesi aynı gerekçeyi besliyor ve solun geniş kesimi PKK şiddetine 'anlayışla' yaklaşıyor.Bu tutum siyasetin imkânlarını göz ardı eden, cemaatsal varoluşu pekiştirmek üzere apolitik kalmayı kabullenen epeyce marazi bir bakışı ifade etmekte. Çünkü şiddetin anlayışla karşılanmasını 'belki' kabul edilebilir kılan tek koşul siyasetin imkânsız olma halidir. Eğer sözün siyasallaşmasını olanaksız kılan bir tahakküm varsa, şiddete meyletmeyi 'anlayabiliriz'. Ama eğer herhangi bir siyasî tarafın sözü, engelleme çabalarına rağmen, topluma ulaşıyor ve karşılık buluyorsa, şiddet artık sadece siyasî bir tercihtir ve her tercih gibi ideolojik onayı ima eder. Dolayısıyla sol ideolojinin şiddeti 'tercih edilebilir' bir araç olarak gördüğünün, yani şiddet dışı yolların varlığında bile seçilebilmeyi mümkün kıldığının altını çizmek durumundayız.
Bu nedenle soru solun şiddeti nasıl olup da böylesine 'normalleştirdiği', bunun meşruiyetini nasıl kurguladığıdır. Nedensellik zinciri üzerinden yürüdüğümüzde, cevap bizi otoriter zihniyete götürecektir. Yanlışları gören, doğruları bilen ve yanlışın hakkaniyetsizliğine karşı çıkmayı ahlakî bir yükümlülük olarak algılayan; öte yandan azınlıkta olmanın getirdiği çaresizliğin üzerine bir de devlet tarafından ezilen gençlik gruplarının şiddete savrulmasında garipsenecek bir durum yok. Ama buradaki kritik konu nasıl olup da solun kendisini 'yanlışı gören, doğruyu bilen' olarak konumlandırmaya böylesine teşne olduğudur.
Yazının devamını için tıklayın
