Dünya Üzerinde Konuşulan En Garip 10 Dil
10.Archi
Hazar denizinin kıyısında nüfusu 1200 civarında olan Archib köyü bulunuyor. Bu köy Archi dilinin konuşulduğu son yer. Civardaki diğer iki dil olan Avar ve Lak dillerine benzese de uzmanlara göre kendisi özel bir dil. Dilin ilginç yanı ise herhangi bir fiil için 1,500,000 çeşitlendirme mümkün. Mesela Türkçe'de koşma fiilini koştum, koşuyor, koşacak gibi çekimlendirebiliyoruz. Archi dilinde bu çekimlendirme 1,500,000 değişik şekilde yapılabiliyor. Ayrıca bu dilde seslendirilmeyen harflerle konuşma dili mevcut, mesela bach kelimesinde olduğu gibi.
9.Yupik
Yupik aslında Batı Alaska ve Sibirya'da konuşulan 5 dillik bir aileyi ifade etmek için kullanılan kelime. Bu 3 dil birbirlerine benziyor ama farklı insanlar karşılaştığında tam olarak anlaşamıyorlar. Yine de benzerlikten dolayı basit bir konuşma gerçekleştirebiliyorlar. Bu diller polisentetik diller, yani kelimeler çok çok özel bir anlamı olacak şekilde yaratılmış, hatta bir kelime bir cümle olabiliyor. Mesela tuntussuqatarniksaitengqiggtuq kelimesi tek başına " Tekrar geyik avına gidip gitmeyeceğini henüz söylemedi." anlamına geliyor. Daha ilginci bu kelime içindeki herhangi bir hece veya harf grubu tek başına anlam ifade etmiyor. Tek istisna geyik anlamına gelen tuntu kelimesi.
8- Pawnee
Bir başka polisentetik dil ise Nebraska'da yaşayan kızıl derililere ait. Alfabalerinde sadece 9 sessiz ve 8 sesli harf bulunuyor, ama 30 harften oluşan kelimeler içerebiliyor. Hatta içinde en az 10 harften oluşan bir kelime içermeyen bir cümle bulmak zor. Ne yazık ki bu dil hızla tükeniyor. Konuşan bir kaç yaşlı insan kaldı ve gençler bunun yerine İngilizce öğrenmeyi tercih ediyor.
7- Sentinelese
Bu dilin ilginç yanı kimsenin hakkında herhangi bir şey bilmemesi. Her karışı keşfedilmiş dünyada sadece Hint okyanusunda küçük bir adaya dışarıdan biri girmedi ve bu adada da bu dil konuşuluyor. Bu yüzden adanın kuzeyinde yaşayan sentineller dış ilişkilerinde oldukça katılar, kim girmeye çalışırsa onların üstüne ok atıyorlar. Bu dilin Andamenese dillerine benzediği düşünülüyor ama yine de kesin bir şey söylenemiyor. Bu insanlarla kurulan en yakın iletişim renkli kutular değiş tokuş etmek, dolayısıyla kabilenin büyüklüğü bile bilinmiyor.
6- Silbo Gomero
İspanya kıyısında La Gomera'da konuşulan Silbo dili dünyanın en özel ve güzel dillerinden biri. Dünyadaki çoğu dilde heceler, fiiller, isimler bulunurken bu dil gayet basit: Islıklardan oluşuyor. Islıklar neredeyse kelimeler gibi görev görüyor, yüksek ve düşük tonlar anlatılmak isteneni anlatıyor. Fakat bunun daha büyük bir amacı var. La Gomera dağlık bir yer ve ıslıkla uzak mesafelerden iletişime geçilebiliyor. Kelimelerle konuşulan bir dilde dağların arasında bağırsanız kelimeler dağılır ve anlaşılmaz, ama ıslıklar olduğu gibi iletiliyor.
5- Xhosa
Listedeki diğer dillere göre 8 milyon konuşanıyla oldukça yaygın bir dil. Güney Afrika'da çok konuşulan dillerden biri, ama ilginç yanı çoğu anlam tonlamalara yükleniyor. Tek bir kelime tonlamaya göre pek çok farklı anlam içerebiliyor. Ayrıca 18 sessiz harfin hepsi tıklama seslerinden oluşuyor. Dilin ismi Xhosa bile başında bir tıklamadan oluşuyor. Bu zamana kadar Xhaso dili İngilizce ve diğer Afrika dilleriyle biraz karıştı, ama kökeni Bantu dilleri ailesinden Zulu diline dayanıyor.
4- Piraha
Brezilya'da konuşulan bu dil benzerlerinin içinde yaşayan tek dil. Ayrıca bu dil içerdiği 10-12 ses ile bilinen en basit dil. Bu dilde renkler için kelime yok, hatta bazı yerliler hiç konuşmadan sadece bazı sesler ve ıslıklar ile anlaşabiliyor. Renkler için aslında iki kelime kullanıyorlar, açık ve koyu. Hatta sayılar için de kelime yok, sadece az sayıda ve çok sayıda anlamına gelen iki kelime kullanılıyor. Yani bir şeyden 10 tane de 100 tane de olsa sayısı için aynı kelimeyi kullanıyorlar.
3- Rotokas
Papua Yeni Gine'de konuşulan Rotokas, Piraha ile birlikte konuşulan en basit dillerden biri. Bu dilde de 12 ses var ve ton farkı olmadığı için aynı zamanda 12 harflik bir alfabesi olduğu düşünülüyor. Aynı zamanda bu dilde, N harfi gibi genizden konuşulan harfler yok. Rotokas konuşanlar bu harfleri aslında çıkarabiliyor ama bilerek çıkarmıyorlar. Hatta yabancılar bu harfleri konuştuğunda kendileri de o sesleri çıkararak dalga geçiyorlar.
2- Khoisan
Afrika'da konuşulan tıklamalı seslere baktığımızda iki aile var: Bantu ve Khoisan. Khoisan'ın Bantu'nun öncüsü ve kıtanın en eski dil ailesi olduğu düşünülüyor. Khoisan konuşan insanların yaşam tarzından dolayı da oldukça değişik bir dil. Bu insanlar genellikle orta ve güney Afrika'nın en ıssız yerlerinde yaşıyorlar. En iyi örnek Kalahari çölünde yaşayan San kabilesi. Bu kabile içinde bile farklı şiveler bulunuyor, bu yüzden bu dil üzerinde çalışma yapmak zorlaşıyor. Burada asıl soru bir şivenin ayrı bir dil olması için ne gerekir? Xiri dilini 60 kişi konuşurken, Korana dilini 6-10 insan konuşuyor.
1- Taa
Taa dili Khoisan dillerinden biri, ama farklı şive ve tonlarıyla ayrı incelenmeyi hak ediyor. Bilinen Taa dilinde dünyadaki herhangi bir dilden daha fazla sessiz harf bulunuyor. 164 kadar sessiz harf var ve bunların 111 kadarı tıklama sesinden oluşuyor. Ayrıca 4 farklı ton kullanılıyor ve bu da dili daha da çeşitlendiriyor. Yerliler aynı zamanda bu dile Taa Aan diyor. Taa "İnsanlık", Aan ise " Dil" anlamında, dolayısıyla " İnsanlık Dili" oluyor.
