"Konuyu, net bir biçimde anlatamamışsın; insanların kafaları karışıyor" gibisinden eleştiriler yapıyorlardı.
Bu nedenler; öğrenci olduğum 1960'lı yıllardaki öğrenci örgütlenmelerini ana hatlarıyla da olsa kaleme almaya karar verdim.
x x x
MTTB; rozetindeki logoda, 1916 yazan ve gene o rozette yer alan, "kurt" sembolünden de anlaşılacağı üzere; 1. Dünya Savaşı koşulları içinde kurulmuş, ulusalcı duyarlılıkları yüksek bir öğrenci birliğidir. Özel bir araştırma yapmadığım için, kuruluşuyla ilgili ayrıntılı bilgim yok. Fakat "ulusalcı duyarlılığını" kurulduğu dönemin koşullarına bakarak tahmin ediyorum.
Osmanlı'nın, son yıllarında ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında; nasıl bir gelişim gösterdiği ve ne gibi eylemlere imza attığı hakkında da bilgimiz yok. Fakat öyle tahmin ediyorum ki; Anadolu'da, ulusal mücadele devam ederken; İstanbul'daki kimi öğrenci (Darülfünun) olaylarının arkasında MTTB vardı. Gene darülfünunda, yani üniversitede; Anadolu'daki mücadeleye sahip çıkmayan kimi öğretim üyelerinin protestosunda, MTTB'nin payı vardır gibime geliyor...
Cumhuriyet'in ilk yıllarında da, MTTB'nin öncülük ettiği birkaç eylem görüyoruz. Bunlar; "Vatandaş Türkçe Konuş" eylemi; o dönemde, yataklı vagonları ve tren restoranlarını işleten "Vagon-lits" aleyhine yapılan eylem ve Taksim'deki "Hatay gösterisi" idi. Fakat öyle anlaşılıyor ki; öğrencilerin, böyle kendi başlarına buyruk gösteri yapmaları, belli çevreleri rahatsız etmişti. Ve bu nedenle MTTB 1936'da emniyet tarafından kapatılmıştı.
Daha sonra 1946'da; çok partili yaşama geçilmesiyle, yeniden açılacak olan MTTB, 1980 darbesinden sonra; diğer tüm derneklerle birlikte, kapatılacak ve birkaç yıl önceki; nostaljik açılışa kadar kapalı kalacaktır.
1946'da açılan MTTB'ye geniş olanaklar tanınır. Örneğin; İstanbul'daki genel merkezine, eski Eminönü Halkevi tahsis edilir. Bu halkevinin; geniş sahneli, mükemmel bir konferans salonu ve az da olsa, tribünleri olan izami bir kapalı spor salonu vardı.
Fakat MTTB'nin yapısı; anti-demokratikti. MTTB'yi oluşturan derneklere; sadece, o andaki yönetimin uygun gördüğü öğrenciler üye yapılır ve yönetimi bunlar belirlerdi. (Bu durum; biraz da, günümüz siyasal partilerine benziyor!) Örneğin, bizim öğrenciliğimizde; yaklaşık, 4 bin öğrencisi olan İktisat Fakültesi Derneği'nin üye sayısı, 50 civarındaydı ve asla yeni üye almazlardı. Diğer dernekler de aynı durumdaydı.
Fakat buna rağmen MTTB üst yönetimi; İstanbul Hukuk öğrencisi Rasim Cinisli'nin, Yüksek Ticaret'li, Yüksel Çengel'den yönetimi devralmasına kadar "ilerici" nitelikteydi. Daha sonra, MTTB içindeki iktidar mücadelesinin; "İslamcılarla" "Türkçüler" arasında olduğunu duyar olmuştuk.
MTTB geleneğinden gelen, o günlerin "cemiyetçileri"; Türkiye'nin muhafazakâr yöneticileri arasında zirveye kadar yükseldiler. Bunlar arasında; Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül ve Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan ilk aklıma gelen isimler.
x x x
Türkiye Milli Talebe Federasyonu; (TMTF), 1949 yılında, biraz da üniversite yönetimlerinin; yani devletin öncülük ve özendirmesiyle vücuda getirildi. İşin içinde "yönetimler" olmasına karşın; TMTF, demokratik bir yapıdaydı. Tüm öğrencilerin doğal üye oldukları "cemiyetler" birleşerek, "üniversite öğrenci birliklerini", bu birlikler de (bağımsız cemiyetlerle birlikte)
Türkiye Milli Talebe Federasyonu yönetimini belirlerdi. Merkez yönetimi, hangi kentin öğrencilerinden seçilirse; genel merkez o kentte olurdu. Diğerleri "mahalli yönetimleri" oluştururlardı.
Benim öğrenci olduğum dönemde; TMTF; "İstanbul Üniversitesi Talebe Birliği", "İstanbul Teknik Üniversitesi Talebe Birliği", "İstanbul Yüksek Okulları Talebe Birliği", "Yıldız Üniversitesi Talebe Birliği" ve Ankara, İzmir ve Erzurum'daki benzer birliklerle; eğitim enstitüleri talebe cemiyetlerinden oluşuyordu.
1963'te; Erzurum'da yapılan kongrede, Ahmet Ketenci'nin genel başkan seçildiği kongre sonrasında; TMTF, git gide sola açılan bir yapıya kavuşmuştu. (O yönetimde; ben de kültür ve sanat komisyonunun başına getirilmiştim.)
x x x
Daha sonraları, uluslararası normlara uyması açısından, Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı (TMGT) oluşturuldu. TMGT, alışıldık öğrenci örgütlerinden değildi. "Teksif Sendikası", "Türk Kadınlar Birliği", "Türk Devrim Ocakları", "Türk İzciler Derneği" gibi derneklerin de eklenmesiyle oluşturulmuştu. Bu örgüt kanalıyla, uluslar arası öğrenci ve gençlik örgütlerine katılma olanağı doğmuştu.
TMTF'nin git gide sola açılması Adalet Partisi yönetimini rahatsız etmişti. Federasyonu oluşturan "birliklerde" ve nihayet federasyonda, "iki başlılık" oluşturarak; güç ve etkisini sınırladı. TMTF 12 Eylül'e böyle girdi...
Ve bir daha oluşturulamadı.
