Dünya çapında her yıl 1,5 milyar ton gıdanın israf olduğu tahmin edilmekte. Türkiye'de ise bu rakam 20 milyon ton civarında. Ülkemizde bu duruma istinaden, tüketicileri bilinçlendirerek gıda israfını önlemek adına başta sivil toplum kuruluşları olmak üzere kamu idaresi de bu eksende çalışmalarına hız kazandırmaya devam etmekteler.
Bilinçlenme düzeyinin artışı ile birlikte gıda israfında da pozitif bir seyir dikkati çekiyor. Birleşmiş Milletler'in sürdürülebilirlik çalışmaları yapan Wrap adlı sivil toplum kuruluşuyla gerçekleştirdiği araştırmaya göre dünya genelinde israf edilen gıdanın toplamı 40 tonluk 23 milyon kamyon dolusu yiyeceğe karşılık geliyor.
Türkiye de müsrif davranıyor
2021 BM Gıda İsrafı Endeksi Raporu'na göre Türkiye'de her yıl kişi başına 93 kilogram yiyecek çöpe atılıyor. Türkiye dünya genelinde en fazla gıdanın israf edildiği ülkeler arasında yer alıyor.
Bireysel bazda ise tüketicilerin yapacakları önemli eylemler var.
Sıfır atıkla yemek pişirme, artan gıdaları başka yemeklerde kullanarak gıda israfını önleyen bir uygulama. Gıdaya erişimin zor olduğu ve atalarımızın her malzemeyi en iyi şekilde kullanmak zorunda olduğu zamanlarda ortaya çıkan bir yaklaşım. Günümüzde, gıda çok daha bol olmasına rağmen, malzemeleri tekrar kullanmaya çalışmak hem çevreyi korumaya hem de tüketicilerin alışveriş harcamalarını azaltmasına yardımcı olur.
Sıfır atıkla yemek pişirme, örneğin marul, biber, keçi peyniri ve cevizli bir salatada türlü pişirirken artan biberlerden faydalanma gibi durumlarda zaman kazandırabilir.
Gıda kullanımında, değerlendirilmesinde bazı adımlar ise şöyle:
Yiyeceklerinizi daha rasyonel kullanın
Bazen bir biberin veya soğanın tamamını kullanamayabilirsiniz; kalan yarımı buzdolabına koyarsınız ve bozulana kadar orada kalır, tanıdık geldi değil mi? İşte bunu önlemek için, artan yiyecekleri küçük küpler veya ince dilimler halinde doğrayabilir tavuk veya tavada et pişirirken sebze garnitürü şeklinde kullanabilirsiniz.
Peki ya kabak veya patates kabuğu? Çıtır çıtır cipsler hazırlamak için bunları iyice yıkayın ve yağda kızartın. Ayrıca bayatlayan meyveleri doğrayarak büyükannelerimizin yaptığı gibi harika bir kahvaltılık reçel yapabilirsiniz, üstelik bu şekilde organik mi acaba ya da nasıl yapıldı tarzındaki günümüzde aklımıza takılan birçok konuyu da çözmüş olursunuz.
Ev ve balıkların değerlendirilmesi
Örneğin, artan etlerden İskender kebabı yapabilirsiniz. Salça ve domates ile bir sos hazırlayın, ekmekleri doğrayıp tabağa dizin, etleri tereyağında kızarttıktan sonra ekmeğin üzerine alın, yoğurt ve sos ile servis yapın. Böylece, bayatlayan ekmekler de araya gitmeyecektir. Artan balıkları ise çocuklarınıza balık köftesi yapmak için kullanabilirsiniz. Balıkları biraz ekmek içi ve baharat ile yoğurun ve köfte haline getirin. Yumurta ve galeta ununa buladıktan sonra kızartın. Yanına biraz da patates kızartırsanız çocuklarınızın vazgeçemeyeceği bir yemek olacaktır; üstelik hiç gıda israfı olmadan!
Pişirme ekonomisi
Sıfır atıkla yemek pişirme geçtiğimiz yıllar içinde popülerlik kazanmıştır ve birçok insan satın aldığı her malzemeden en iyi şekilde faydalandığını bilmenin tatminini yaşamaktadır. Yaratıcılığımızı ortaya çıkarırsak, gıdaları çöpe atmak yerine leziz yemekler yapabiliriz. Gıda israfını azaltmanın birçok avantajı arasında şunlar yer alır:
Çevresel fayda esas
Sıfır atıkla yemek pişirme, aşırı gıda üretimini önler. Çocuklarımıza gıda israf etmemeyi öğretmek, uzun vadede daha fazla farkındalık ve sorumluluk hissi oluşmasını teşvik eder. Her malzemeden faydalanmanın nasıl ve neden iyi olduğunu ve bunun çevre üzerindeki pozitif etkisini açıklarsanız, gelecek nesillerin çevre için daha özverili yetişmesinde katkıda bulunmuş olursunuz.
Finansal tasarruf
Sıfır atıkla yemek pişirme, süpermarkete gittiğinizde gıda israf etmeden kaç yemek yapabileceğinizi bilmeniz anlamına gelir. Sizler için hazırladığımız bu ipuçlarını okuduğunuza göre, her malzemeden en iyi şekilde faydalanabilir ve sıfır atıkla yemek pişirme sayesinde tasarruf etmeye başlayabilirsiniz.