Adalet sistemi bütün ülkelerin olmazsa olmazlarından. Ülkeleri ayakta tutan hukuktur. Hukuk ne kadar ülke içinde gelişir ve içselleştirilirse demokratik süreç de aynı eksende gelişmektedir.
Adli ve idari alanda yapılan düzenlemeler kadar bu düzenlemelerin hayata geçirilmesi ve vatandaşlar tarafından benimsenmesi de önemli bir konu.
Bu sadece Türkiye değil tüm ülkeler için geçerli bir konu...
Biz de Adalet Bakanlığı'nın resmi verilerinden yola çıkarak geçen yıl perspektifinde hukuki yaşamda tatbik edilen olay, durum ve uygulamalara göz atmak istedik.
İşte "adaletin" terazisinden yansıyan çarpıcı veri ve analizlerden bazıları:
Ceza ve hukuk mahkemelerine gelen dosyalar
Adalet Bakanlığı'nın resmi verilerine göre
Ceza mahkemelerine günlük 12 bin 96 dosya geliyor.
Hukuk mahkemelerine 8 bin 893; İdari Yargı mahkemelerine ise 2 bin 402 dosya geliyor.
Günlük iflasa yönelik dosya 18 bin 524
Cumhuriyet Başsavcılığına günlük 1.095 ihbar
13 bin 764 adet soruşturma olmak üzere toplamda 19 bin 859 adet dosya geliyor.
İcra dairelerine bakıldığında günlük iflasa yönelik dosya sayısı 18 bin 524.
Denetimli serbestliği yönelik gelen dosya sayısı ise 2 bin 184.
100 bin kişiye 17 hakim
Yine bakanlığın 2020 yılı faaliyet raporundan derlediğimiz verilere göre; Adalet hizmetlerinin etkin, kaliteli sunulması ve süreçlerin makul sürede sonuçlandırılması hedefi doğrultusunda 2020 yılı içerisinde de hâkim ve savcı sayısı ile personel sayılarında artış sağlanmış.100.000 kişiye düşen hâkim ortalaması 17,75; savcı ortalaması ise 8,2'dir.
Uluslararası hukuki karşılaştırmaya bakıldığında; Lüksemburg'da her 100 bin kişiye 36 hakim düşerken Rusya'da her 100 bin kişiye 23 savcı düşmekte.
Bakanlığın Kalkınma Planı'nda yer alan ve adalet aktörlerini ilgilendiren politikalardan bazıları şöyle:
Çevre, imar ve enerji gibi alanlarda ihtisas mahkemeleri kurulacak
Konusu para ile ölçülebilen ve belirli bir parasal miktarın altındaki tüm davalarda
basit yargılama usulünün uygulanmasına ilişkin düzenleme yapılacak.
Zorunlu arabuluculuk uygulaması yaygınlaştırılacak.
Çocuk Koruma Kanununda öngörülen çocuklara özgü tedbirlerin uygulanması ve
tedbir kararlarının izlenmesine ilişkin mekanizmaların geliştirilmesi sağlanacak.
İfade özgürlüğüne ilişkin mevzuat ve uygulama gözden geçirilerek, bireylerin hak
ve özgürlük alanlarının geliştirilmesi yönünde düzenlemeler yapılacak.
Yeni bir İnsan Hakları Eylem Planı hazırlanarak, etkin bir şekilde uygulanacak.
Bilirkişilik sisteminin etkinliği artırılacak.
Farklı demokratik katılım yolları yaşama geçirilerek idare üzerindeki kamuoyu
denetimi güçlendirilecek
Adli yargı mahkemelerinin sayısı
Adli Yargı İlk Derece Mahkeme Sayıları Mahkeme 2019
Ağır Ceza Mahkemesi 509
Asliye Ceza Mahkemesi 1836
Sulh Ceza Hâkimliği 737
Asliye Hukuk Mahkemesi 1159
Sulh Hukuk Mahkemesi 815
Kadastro Mahkemesi 248
İcra Mahkemesi 289
İş Mahkemesi 398
Aile Mahkemesi 412
Ticaret Mahkemesi 188
Tüketici Mahkemesi 116
Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi 14
Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi 14
Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi 22
Çocuk Mahkemesi 112
İnfaz Hâkimliği 171
TOPLAM 7.040
2020 yılı Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava
ve Vergi Dava Dairesi Sayıları
ADANA 4 3
ANKARA 14 6
BURSA(FD) 3 2
ERZURUM 4 2
GAZİANTEP 9 4
İSTANBUL 12 12
İZMİR 7 4
KONYA 7 4
SAMSUN 4 2
GENEL TOPLAM 64 39
Dostane çözüm ve tek taraflı deklarasyonlar
Uluslararası Adalet Mahkemesi bağlamında; ülkemiz aleyhine yapılan başvurulardan 167 tanesinde
“Dostane Çözüm”, 56 tanesinde ise “Tek Taraflı Deklarasyon” nedeniyle düşme kararı verilmiştir. 2019 yılında
120 başvurunun dostane çözüm yöntemiyle sonuçlandırıldığı dikkate alındığında, 2020 yılında dostane çözümle
sonuçlandırılan başvuru sayısının yüzde 40 arttığı gözlenmektedir.
