Havacılık ile ilgili çokça teknik terimler duymuşuzdur. Meteorolojik bilgilere kulak verirken kulağımıza aşina gelen terimler de yok değil. Ama bunların ne anlama geldiğini tam olarak bilemeyiz.
Havacılık Meteorolojisi ile ilgili tanımlara yer vererek bazı teknik bilgilerin anlamını sizlere sunmak istedik.
İşte bu terimlerden bazıları;
METEOROLOJİ GÖZLEM OFİSİ (MWO – Met Watch Office) : FIR sahası sorumluluğunu kabul eden ülkelerin, bu FIR sahasına meteorolojik hizmet vermek üzere “Meteoroloji Gözlem Ofisi” tayin etme zorunluluğu nedeni ile;Ankara/Esenboğa ve İstanbul/Atatürk Aeronatik Meteoroloji Ofisleri, “Meteoroloji Gözlem Ofisi” olarak tayin edilmiştir. Bu iki meteoroloji gözlem ofisi, meteoroloji ofisi görevlerine ilâve olarak meteoroloji gözlem ofisinin yapacağı görevleri de yerine getirir. Esenboğa MWO Ankara FIR sahasından, Atatürk MWO İstanbul FIR sahasından sorumludurlar.
KLİMATOLOJİ İSTASYONU : Büyük ve küçük klimatoloji istasyonu olarak tasnif edilen ve iklim amaçlı olarak mahalli saatle 0700, 1400 ve 2100 ‘de rasat (gözlem) yapan meteoroloji ünitesidir.
BÖLGESEL HAVA SEYRÜSEFER ANLAŞMASI : Bölgesel hava seyrüsefer toplantılarında alınan tavsiye kararları ve bu kararların ICAO konseyinde onaylandığı anlaşma.
DÜNYA SAHATAHMİN MERKEZİ (WAFC) : Sabit havacılık servisinin, uygun bir birimi sayesinde dijital formdaki önemli hava tahminlerini direkt olarak hazırlamak ve yayınlamak üzere görevlendirilmiş meteoroloji merkezidir. WAFC merkezleri Washington ve Londra'dır.
İRTİFA (Altitude) : Herhangi bir seviyenin, bir noktanın veya nokta olarak kabul edilen herhangi bir cismin ortalama deniz seviyesinden (MSL) olan düşey uzaklığıdır.
KONSULTASYON : Uçuş faaliyetleri ile ilgili mevcut ve/veya beklenen meteorolojik şartların bir meteorolojist veya konusunda uzman kişiler arasında tartışılmasıdır. Tartışma soru-cevap yöntemini de kapsar.
METEOROLOJİK BİLGİ : Mevcut veya beklenen meteorolojik şartlarla ilgili olarak yapılan rapor, analiz, tahmin gibi her türlü yazılı veya sözlü ifadedir.
METEOROLOJİ RAPORU : Belirli bir zaman ve yer ile ilgili olarak rasat edilen meteorolojik şartların ifade edilmesidir.
MEYDAN : Hava taşıtlarının iniş, kalkış ve hareketleri için bir bölümü veya tamamının kullanılması düşünülen, kara ya da su üzerinde, belirlenmiş (her türlü bina, tesisler ve cihazlarla birlikte) bir saha.
MEYDAN RAKIMI : İniş sahasının en yüksek noktasının, ortalama deniz seviyesinden olan yüksekliği.
PROGNOSTİK KART : Hava sahasının bir bölümü veya belirli bir yüzey için, belirli bir zaman veya zaman aralığında, belirli meteorolojik eleman veya elemanların kart üzerinde grafiksel olarak gösterilmiş tahminidir.
RAKIM (Elevation) : Dünya yüzeyi üzerindeki sabit abit bir nokta veya seviyenin, ortalama deniz seviyesinden (MSL) olan düşey uzaklığıdır.
RASAT (Gözlem – Observation) : Meteorolojik olay ve parametrelerin günün belirli zamanlarında ölçülmesi ve değerlendirilmesi. Rasat tipleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılır;
SAHA KONTROL MERKEZİ : Görev ve yetki alanı içinde bulunan kontrol sahalarındaki uçuşların kontrolü için hava trafik hizmeti sağlamak üzere kullanılan birim.
SEYİR SEVİYESİ : Uçuşun önemli bir bölümü boyunca muhafaza edilen seviyedir.
TAHMİN : Belirli bir alan veya belirli bir hava sahası için belirli zaman ve periyor süresince beklenen meteorolojik şartların ifadesidir.
UÇAK RAPORU : Pozisyon, uçuşla ilgili bilgi ve ihtiyaçlar ve/veya meteorolojik durum gereğince uçuş halindeki bir uçaktan alınan rapor.
METEOROLOJİ UYDUSU : Meteorolojik gözlem yapan ve bu gözlemleri dünyaya gönderen yapay uydulardır.
PİST GÖRÜŞ MESAFESİ (RVR) : Uçağın pist orta çizgisi üzerinde iken, pilotun pist orta çizgisini gösteren ışıkları veya yüzey işaretlerini görebildiği mesafedir.
PİST : Uçağın kalkış ve inişi için hazırlanmış olan belirli dikdörtgen alandır.
EŞİK ( Threshold) : Pistin, uçağın inişi için kullanılacak kısmının başlangıcıdır.
TEKERLEK KOYMA BÖLGESİ (Touchdown Zone) : Pist üzerinde uçakların inmeye çalıştığı ilk temas noktası ile eşik noktası arasında kalan pist kısmı.
TROPİKAL SİKLON : Temelini organize konveksiyonlu tropikal veya subtropikal sulardan ve belirli siklonik yüzey rüzgar sirkülasyonlarından alan, cephesel olmayan, sinoptik ölçekli siklonlar için kullanılan bir terimdir.
UÇAK GÖZLEMİ : Uçuş halindeki bir uçaktan yapılan bir veya daha fazla meteorolojik elemanın değerlendirilmesi ve bir rapor halinde ilgili meteoroloji otoritesi veya ünitesine verilmesi.
UÇUŞ MÜRETTEBATI : Uçuş zamanı boyunca, uçağın her türlü faaliyeti için gerekli özel görevleri yerine getiren lisanslı personelin tamamı.
UÇUŞ DÖKÜMANI : Bir uçuş için meteorolojik bilgi, kart veya formları içeren yazılmış veya çıktısı alınmış dokümandır.
UÇUŞ BİLGİ MERKEZİ (FIC – Flight Information Centre) : Uçuş bilgi ve ikaz hizmeti sağlamak üzere kurulmuş birimdir.
UÇUŞ SEVİYESİ (FL – Flight Level) : 1013.2 hPa sabit basınç değeriyle ilişkisi olan ve belirli basınç aralıklarıyla diğer basınç yüzeylerinden ayrılan, değişmez atmosferik basınç yüzeyi.
YEDEK MEYDAN : İniş için programlanan bir havaalanının iniş koşullarına müsait olmaması veya uçuşun devamına müsaade edilmemesi ya da uçuşun sürdürülmesine engel teşkil edecek herhangi bir aksaklığın olması gibi nedenler dikkate alınarak, iniş yapılması uygun görülen diğer bir veya daha fazla hava alanıdır. Yedek havaalanları aşağıdakileri kapsar.
ALTERNATİF KALKIŞ : Uçağın, kalkışından kısa bir süre sonra karaya inmesinin gerekli olduğu ve kalkış yaptığı havaalanının kullanımının mümkün olmadığı durumlarda kullandığı yedek havaalanıdır.
ALTERNATİF ROTA : Uçağın sefer sırsında, normal olmayan veya acil bir durumla karşılaşmasından sonra inebileceği yedek havaalanıdır.
YAKLAŞMA KONTROL OFİSİ : Kontrollü uçuşlarda, bir veya daha fazla meydandan kalkan veya inen uçaklara hava trafik kontrol hizmeti vermek üzere kurulmuş bulunan bir birimdir.
MEYDAN KONTROL KULESİ : Meydan trafiğine, hava trafik kontrol hizmeti sağlamak için kurulan ünite.
YÜKSEKLİK (Height) : Bir nokta olarak kabul edilen bir cismin, noktanın veya seviyenin, belirli bir değer ya da nirengi noktasından itibaren dikey mesafesi. Bir cismin dikey boyutu.
UZATILMIŞ MESAFE OPERASYONU : İki türbinli güç birimi bulunan bir uçağın herhangibir uçuşunda güç kaynaklarından birinin seyir hızını sağlamada yetersiz olduğu (ISA durumu ve mevcut hava şartlarında) durumlarda, rotası üzerindeki herhangi bir noktadan uygun yedek meydana olan gidiş süresinin ülke operatörü tarafından onaylanan eşik zamanından daha uzun olmasıdır.
ULUSLAR ARASI HAVA YOLLARI VOLKAN GÖZLEMİ (IAVW) : Uçağa atmosferdeki volkanik kül hakkında uyarı sağlamak ve volkanik külleri takip etmek için yapılan uluslar arası düzenlemelerdir. IAVW havacılık amaçlı ve havacılık amaçlı olmayan birimlerin, ülkeler tarafından networklerin ve kaynaklarının gözlenmesiyle sağladığı bilgilerin, karşılıklı işbirliği içinde kullanımına dayalıdır. Burada gözlem, ICAO tarafından diğer ilgili uluslararası organizasyonlarla işbirliği içinde koordine edilir.
VOLMET : Uçuş sırasında uçağa sağlanan meteorolojik bilgi. VOLMET (D–VOLMET), mevcut hava alanı rutin meteoroloji raporları (METAR) ve hava alanı özel meteoroloji raporları (SPECI), havaalanı tahminleri (TAF) ve SIGMET'in data bağlantısı aracılığıyla sağlanmasıdır.
VOLMET YAYINLARI : Sürekli ve tekrarlayıcı ses yayınları ile mevcut METAR, SPECI, TAF ve SIGMET'in uygun şekilde sağlanmasıdır.
