İzmir'de yaşanan depremin yer yüzeyinde meydana getirdiği etkileri inceleyen Gebze Teknik Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Taşkın Kavzoğlu, Prof. Dr. Umut Güneş Sefercik ve Doç. Dr. İsmail Çölkesen deprem sonrasında elde ettikleri verileri kamuoyu ile paylaştı

Uydu verilerine dayalı olarak yüzey deformasyon haritası üretilerek incelenen ve deprem etkisinin metrik hesaplamaları yapıldıktan sonra yapılan değerlendirmelerde, merkez üssü Ege Denizi'nde olan depremin Sisam Adası'nın Samos, Kokkari ve Agios Konstantinos yerleşim birimlerini içine alan bölgelerinde kıyıdan 5 kilometre içerilere kadar yer yüzeyinde deformasyona yol açtığı belirlendi.

İzmir depremindeki tsunaminin nedeni 11 santimetre çökme

Radar görüntülerinde yaklaşık 11 santimetreye yakın Sisam Adası yakınlarındaki çökmeyi tespit ettiklerini söyleyen Prof. Dr. Taşkın Kavzoğlu, şunları söyledi:

"Laboratuvarımızda yüksek kapasiteli bilgisayarlarımızda Avrupa Uzay Ajansı'ndan elde ettiğimiz görüntülerle deprem öncesi ve deprem sonrası hem optik hem de radar görüntülerini analiz ettik. Özellikle radar görüntülerinde yaklaşık 11 santimetreye yakın Sisam Adası yakınlarındaki çökmeyi tespit ettik. Zaten tsunaminin de asıl nedeninin bu olduğu ortaya çıkıyor. Buradaki hareketliliğin ne şekilde gerçekleştiğini uzaydan tespit ettik. Onun haricinde optik görüntülerde Sığacık Körfezi'nde teknelerin de zarar görmesine yol açan hasarı izleyebildik. Bu arada Bayraklı'da yıkılan binalarımız var orada da büyük bir değişim analizi oldu. Hasar gören binalarımız hafriyat alanları, yeni kurulan çadır kent alanlarının hepsi net olarak görülüp, izlenebiliyor. Bunların hepsinin tespitini gerçekleştirdik ama önemli olan burada denizde ortaya çıkan çökme miktarı, o hareketin yönü ve ne kadar uzunlukta olduğunu arkadaşlarımızla beraber analiz ettik."

Yıkım etkisi yüksek

Radar uydularının bu tip afetlerin ardından yüksek potansiyelde veri sağlayabildiğini ifade eden Prof. Dr. Umut Güneş Sefercik ise, şunları söyledi:

"Radar uydularında, uydudan olan faz farkına göre diferansiyel informetre dediğimiz bir tekniğimiz var. Bu tekniği uygulayarak birtakım haritalar ortaya çıkardık. Yerin çökme etkisinin hangi kısımlarda ne kadar ve denizle yerin iç kısımlarından ilişkisini kurarak haritalandırmasını yaptık. Burada gördüğümüz tespit ettiğimiz şey şu, özellikle adanın kuzey bölümünde ciddi bir hareket olduğunu görüyoruz. Yaklaşık 11 santim civarında bir çökme gerçekleştiğini radar uyduları bize net bir şekilde gösteriyor. Depremin özellikle deformasyon etkisi olarak Sisam Adası'nın Adios Kostantinos, Samos gibi bölgeleri içine alan kısım ve denizden yaklaşık 5 kilometrelik alanları kapsayacak şekilde ciddi etki gösterdiğini görebiliyoruz. Buralarda yıkım etkileri yüksek olmuştur diye tahmin ediyoruz.”

Bayraklı'da 10 bin metre kare alanda hasar tespiti

Doç. Dr. İsmail Çölkesen, uydu görüntülerinin temel özelliğinin çok büyük alanları görüntüleyebilme kabiliyeti olduğunu belirterek şöyle devam etti:

"Bize depremin öncesi ve sonrası çekilmiş görüntüleri yardımıyla özellikle hasar görmüş binaları ve depremden sonra ağır hasarlı olup da yıkılan binaları, bunun yanında hafriyat işlemlerinin hangi alanlarda olduğunu ve çadır kentlerin hangi alanlara kurulduğunu çok net bir şekilde tespit edebiliyoruz. Depremden hemen önce görüntüler var bir de sonrası görüntülerimiz var. Öncesi ve sonrası hareketlerle hem deprem anında hem de depremden sonra kontrollü bir şekilde yıkılan binaların lokasyonlarını görüntüleyerek haritaladık. Bayraklı ilçesinde yaklaşık 10 bin metrekarelik bir alanda hasar olduğunu gördük. Ayrıca Sığacık Limanı'nda da özellikle limanda yaşanan hasarı görüntüledik. Tsunamiden kaynaklı gemilerin denize doğru sürüklenmesi net bir şekilde bu değişim analiziyle görülebiliyor" dedi.

Sığacık Kalesi de etkilendi

Öte yandan deniz suyunun 2 metre yükseldiği bölgede, Osmanlı döneminde 1522 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle yaptırılan Sığacık Kalesi de tsunamiden olumsuz etkilendi. Geçmişte bir deniz üssü olarak hizmet veren kalenin surlarındaki taşlar, yere döküldü.

Sığacık Mahalle Muhtarı Yaşar Keleş, kalenin Osmanlı Devleti tarafından Ege Denizi'nde stratejik üstünlük sağlanması için inşa edildiğini söyledi. Kalenin tsunami nedeniyle büyük hasar gördüğünü ifade eden Muhtar Keleş, "Tsunami sonrası kaleyi su bastı. Yıkılan bölümler var. Hasarımız çok. Devletimiz her zaman yanımızda. Kalede restorasyon çalışması yapılması gerekiyor. Kalenin Barbaros Kapısı adı verilen bölümde bir duvarın yıkılma tehlikesi var. Kalenin bu hale gelmesi çok üzücü. Daha önce böyle bir olayla karşılaşmamıştık" dedi.