İznik, bütünüyle “açık hava müzesi” olan ve dünyada eşine az rastlanan tarihi ve antik bir şehirdir. Hellenistik çağdan kalma ızgara planlı kent yerleşimi, Roma, Bizans ve Osmanlı döneminden kalan anıtsal yapıları ile tarihi kent dokusu bütün canlılığıyla korunmaktadır.
İznik, aynı zamanda Hristiyan dünyası için çok önemli dini merkezlerden biridir. Hristiyanlığın ana ilkelerinin belirlendiği Birinci Konsül, 228 piskoposun katılımıyla 325 yılında İznik'te Senatus Sarayı'nda toplanır. İmparator I. Constantinus'un da katıldığı toplantıda iki önemli görüş tartışılır. İskenderiyeli din adamı Arius'un görüşü ''Hz. İsa'nın sadece bir insan olduğu ve tanrının oğlu olarak dünyaya gelmediği “şeklindedir. Kısa sürede taraftar toplayan bu teze, piskoposlar karşı çıkar. Hristiyan dünyasınca bugün de inanılan “Hz. İsa'nın Tanrı'nın oğlu olduğu” tezi uzun tartışmalardan sonra kabul görür. Hristiyanlıkla ilgili yortu günleri ve İznik Kanunları adı ile bilinen 20 maddelik metin bu konsülden sonra kabul edilir. Bundan dolayı İznik 1962 yılında Vatikan'da toplanan 19. konsülde Kudüs ve Vatikan'dan sonra üçüncü kutsal kent ilan edilir. Ayrıca 787 yılında da İznik Ayasofya'sında 7. Konsül toplanır ve İmparatoriçe İrene'nin önderliği ile resim ve heykel üzerindeki yasaklar kaldırılır.