Bugün kullandığımız yağlar konsantre bir kalori kaynağı olduğu için, yağı yedikten sonra kilo alacağımız mantıklı geliyor. Yağ, gram başına sadece dört kalori içeren karbonhidrat ve proteine kıyasla bir gramda dokuz kalori içermekte.Yağ tüketimi ve yağlanmak arasındaki mantıksal bağlantı, az yağlı diyetlerin uygulanmasına ve kiloları hakkında endişelenen kişilerin yüksek yağlı gıdalardan uzak durma eğilimine yol açar.
Yağ ve beslenme arasında sıkı bir ilişki bulunuyor.
Diyetislenlere göre günlük tüketilecek yağın üçte birinin tereyağı gibi katı yağlardan, üçte biri zeytinyağı gibi tekli doymamış yağlardan, kalan üçte birinin ise mısır özü ve ayçiçek yağı gibi bitkisel kaynaklı çoklu doymamış yağ asitlerinden oluşan yağlardan karşılanması gerekiyor....
Diyet yağlar hakkında
Diyet yağlar, besinlerde ve yemeklik yağlarda bulunan, protein ve karbonhidrat gibi makro besin öğelerinden biridir. Etler, balıklar, yumurta, süt ve süt ürünleri ile ayçiçek, soya, kanola gibi tohumlar, ceviz, fındık, fıstık, badem gibi sert kabuklu kuruyemişler, zeytin ve tahıllardan da mısır, yağ içeren besinler arasında sayılabilir. Etler, yumurta, tereyağı, süt ve süt ürünlerinde bulunan yağlar hayvansal, ayçiçek yağı, mısır özü yağı, zeytinyağı, soya yağı gibi yağlar ise bitkisel sıvı yağlar olarak tanımlanmaktadır. Margarinler ise ayçiçek, mısırözü, zeytinyağı gibi bitkisel sıvı yağların endüstriyel olarak doyurulması ile üretilen bitkisel ancak katı yağlar.
Tereyağının tarihçesi
İ.Ö. 1800'lerden kalma bir papirüste, bir Mısırlının Sina yöresinde tanıştığı ve muhtemelen Bedevi birinin kendisine yedirdiği yağla peyniri anlattığı görülüyor. Vikinglerin yayıldığı bol yağışlı alanlarda geniş çayırlar olması, bu çayırlarda sığır beslemenin kolaylığı, tereyağını ayrıca bir Viking buluşu haline getiriyor. Vikingler tereyağını inek sütünden, güneyli göçebeler ise koyun sütünden yapıyordu. Ve bu ikisinin Avrupa kıtasında buluşması ancak Ortaçağ'da gerçekleşmiş.
Diyet yağın alternatif tarihi
1869 yılında Napolyon'un talimatıyla ve tereyağına alternatif olarak üretilen diyet yağlardan bazı kaynaklara bahsediliyor. Günümüzde, klasik yani yüzde 65-70 yağ içeren margarinler dışındaki margarinlerin yağ asidi kompozisyonu genellikle doymamış yağ asitlerinden oluşmakta. Margarinler bitkisel sıvı yağlardan elde edildikleri için de tereyağından farklı olarak kolesterol içermemektedirler.
Yağ yarışması başlatıldı
Konu ile ilgili bir diğer rivayet şöyle: III. Napolyon, halkının beslenme sorununa çözüm bulmak için yeni bir yağ üretilmesi adına bir yarışma başlatır. Yarışmadaki adaylar arasından süt, yağ ve yumurta karışımından oluşan ilk margarin birinciliğe layık görünüyor. Kaşifi, margarinin üretimi aşamasında oluşan kristal tanecikleri inci tanesine benzeterek, Latince inci tanesi anlamına gelen margarita kelimesinden esinlenerek “margarin” adını seçiyor.1869 yılında Fransa'da halkı ve orduyu beslemek için üretilen ve 151 yıldır mutfaklarda yerini alan margarin, ilginç hikayesiyle de dikkat çekiyor. Dönemin Fransa Kralı III. Napolyon'un açtığı bir yarışma vesilesiyle keşfedilen margarin, teknolojinin gelişimiyle birlikte zaman içerisinde yenilenerek bugünkü halini alıyor.
Yağ tüketmeli miyiz?
Diyet ile aldığımız yağlar birçok metabolik süreçte rol oynamaktadır. Hücre duvarının yapısına katılırlar ve enerji verirler ve vücudun ısı yalıtımında görev alırlar. İnsan organizmasında üretilemeyen yani besinler ile alınması elzem olan, omega-3 ve omega-6 yağ asitlerini içerirler. Buna ek olarak, A,D,E,K gibi yağda çözünen vitaminlerin emilimi için de gerekli.
Hangi ölçülerde tüketilebilir?
Diyet uzmanları, yetişkinlerin, toplam enerji alımlarının, ortalama yüzde 20-30 yağlardan sağlanması önerilmekte, fiziksel aktivitesi yüksek olanlarda ise bu oranın yüzde 35'e kadar ulaşabileceği belirtilmektedir. Yani günlük enerji alımı 2.000 kkal olan ve nispeten aktif bir kadın günde 44 -78 gram kadar yağ tüketebilir. Günlük enerji alımı 2.500 kkal olan erkekler için bu miktar günde 55 -97 gram arasındadır. Toplam yağ alımının yanında hangi yağ asidi türlerinden ne kadar tüketildiği de önemlidir. Doymuş yağ alımının, toplam enerji alımının yüzde 10'nunu aşmaması doymuş yağlardan sağlanması önerilmektedir. Geriye kalan miktar, tekli doymamış ve çoklu doymamış yağlardan sağlanmalıdır. Trans yağların ise toplam enerji alımının en fazla yüzde 1'ini aşmaması gerekiyor.