Güney Afrika'da 1948-1994 yıllarını kapsayan "Apartheid" sürecindeki ırkçılıkla mücadelede, Osmanlı döneminde bu ülkeye göç eden Türkler de önemli görevler üstlendi.
Cape Town Üniversitesi Afrika Çalışmaları Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Halim Gençoğlu'nun "Bree Sokağı No 122 Afrika'ya Hayat Veren Türkler" kitabında ailesinin tarihine yer verilen Muhammed Nathri Efendi, Apartheid döneminde yaşadıklarını ve Güney Afrika'daki ırkçılıkla mücadelede ragbi sporunun rolüne ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Başkent Cape Town'da 1956 yılında doğan Nathri Efendi, "Eski rejim yüzünden neredeyse her alanda ayrımcılığa uğruyorduk. Ragbi sporu altında birleşenler Apartheid rejimini dize getirmeyi başardı." dedi.
Hayatı boyunca sporla uğraştığına dikkati çeken Nathri Efendi, "Tüm kariyerim, doğduğum yerdeki koşullar nedeniyle spor oldu. İçine girmek zorunda olduğum spor ise ragbi oldu. Ragbi, bölgemdeki Müslüman topluluğu ve çalışma arkadaşlarımı bir araya getiren en önemli unsurdu." ifadelerini kullandı.
Apartheid döneminde her alanda ayrımcılığa uğradıklarını vurgulayan Nathri Efendi, "Eski rejim yüzünden neredeyse her alanda ayrımcılığa uğruyorduk. Ben çok şanslıydım çünkü ragbide çok yüksek noktalara geldim. Bizimkinin yanı sıra Batı Cape Bölgesi ile Durban şehrinin de temsilcisiydim. Ragbi oynadığım dönemlerde, insanları biraya getiriyordum." diye konuştu.
- "Çok büyük değişikler oldu"
Apartheid döneminin ardından Güney Afrika'da çok büyük değişikler olduğunu belirten Nathri Efendi, "Ragbi sporu altında birleşenler Apartheid rejimini dize getirmeyi başardı. Biraz da denizaşırı ülkelerdeki insanların desteğiyle oldu bu." ifadelerini kullandı.
Güney Afrika'da bugün farklı renklerdeki insanların ragbinin içinde yer alabildiğine dikkati çeken Nathri Efendi, "Bugün biz de beyazlar kadar iyi oynayabildiğimizi kanıtlama fırsatı yakalıyoruz. Bugünkü takımlara baktığınızda, çok sayıda siyahi, melez ve beyaz oyuncunun yer aldığını görürsünüz. Ragbi sayesinde bu ülkenin insanları birbirine bağlandı. Bu sayede Güney Afrika dünyanın en tanınan ülkelerinden biri haline geldi." diye konuştu.
- "Cape Town'ın Müslüman mahallesi..."
Dedesinin dedesi Hacı Hasanüddin Efendi'nin 1836 yılında İslam dinini öğretmek için Osmanlı topraklarından Güney Afrika'ya geldiği bilgisini veren Muhammed Nathri Efendi, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Müslümanlığı bölgeye yaymak amacıyla geldi ve burada okudu. Onun ardından, benim büyük babam bölgedeki Müslümanlara İslami eğitim veren son Osmanlı alimlerinden Derviş Efendi, burada yaşamaya devam etti. Sonra babam Mahmud Münir Efendi bayrağı devraldı. Cape Town'ın Müslüman mahallesi, Bo-Kaap Semtinde, 71 Wale Caddesi'nde doğdu. Babam, köklerinden gelen bu mücadelenin farkındaydı. Apartheid devrinde ragbi sporunu bir argüman olarak kullandı ve ırkçılıkla mücadele etti."
Nathri Efendi, babası Mahmud Münir Efendi'nin Güney Afrika'da ragbi sporunun liderlerinden olduğunu belirterek, "Babam, ilkokula giden, küçük yaşta ragbici olmak isteyen çocukların eğitimini üstlendi." değerlendirmesinde bulundu.
Mahmud Münir Efendi'nin ragbici olmak isteyen çocukları Kimberley kentine götürdüğünü ve karşılaşmalar düzenlediğini dile getiren Nathri Efendi, "10, 12 yaşlarında ragbi oynayan bu çocukların isimleri, Cape Town'ın binlerce kilometre ötesinde bile duyuldu. Kendi yaşlarındaki diğer çocuklarla turnuvalara katıldılar. Sporun ruhu sayesinde birleşme ve kaynaşma imkanı buldular. Onlar sadece Cape Town'da ragbi oynamadı. Yurt dışına açıldı. Rahmetli babam, bazı küçük oyuncuları Avustralya'ya götürdü. Bugün, o oyuncular yetişkin oldu ve yaşadıkları deneyimlerden gururla bahsedebilirler. Ragbi, sportif yönden, insanları birbirine bağladı, çok farklı kültürlerden arkadaşlıklar kurulmasına vesile oldu." diye konuştu.
Muhammed Nathri Efendi, o deneme ait gazete kupürlerini ve fotoğrafları paylaştı.
Babasının "Ragbi oynamak istiyorsan güçlü bir adam olmak istiyorsun." şeklindeki düşünceye karşı çıktığını ifade eden Nathri Efendi, şunları söyledi:
"Ebeveynler, yapılı, ağır ve şişman olmadığı sürece çocuklarının ragbi oynamasını istemez. Oynadığımız dönemde rakiplerimiz ve takım arkadaşlarım da buna benzer özelliklere sahipti. Babam bu mantaliteye karşı çıkıyordu çünkü biz, rakiplerimiz kadar yapılı değildik. Maçları kaybetmenizin nedeni, yapılı olmamanız değil, iyi bir tekniğe sahip olmamanızdandır. Bugünkü oyunculara baktığında, yapılılar kadar, minyon tipli oyuncu da var ve çok iyiler. Dünya Kupası'nda renkli tenli birçok ufak yapılı oyuncu oynadı. Ragbi, her zaman tekniğin daha önemli olduğu bir oyundur. Bazıları 'ragbi erkek oyunudur' der. Bu da doğru değil. Böyle olsaydı bu spor bu kadar gelişmezdi. Ragbi sporu sevenlerin oyunudur. Yeteneğin varsa oynarsın, iyi yumruk veya tekme atarsan değil. Bu bir spor, dövüş değil."
Muhammed Nathri Efendi, o deneme ait gazete kupürlerini ve fotoğrafları paylaştı.
- Türk vatandaşlığını aldıTürk vatandaşlığı başvurusu kabul edilen Nahtri Efendi'nin ve ailesinin yaşadığı Cape Town, Bo-Kaap Semti, 71 Wale Caddesi'ndeki ev müzeye dönüştürüldü.
Vatandaşlık işlemlerinin pandemi nedeniyle geciktiğini ifade eden Nahtri Efendi, bu konudaki yardımları için Halim Gençoğlu ile İstanbul Yavuz Sultan Selim Camisi Baş İmamı Abdullah Kılıç'a teşekkür etti.
Özellikle torunları adına mutlu olduğunu dile getiren Nahtri Efendi, "Ailecek çok gurur duyuyoruz bu durumdan. Pandemi nedeniyle biraz uzadı fakat sonunda oldu. Yakında Türkiye'ye geleceğim." diyerek sözlerini tamamladı.
